Hbr 1,1-6,20

PROLOG
1 1 Wielokrotnie i na różne sposoby przemawiał niegdyś Bóg do ojców przez proroków, 2 a w tych ostatecznych dniach* przemówił do nas przez Syna. Jego to ustanowił dziedzicem wszystkich rzeczy, przez Niego też stworzył wszechświat*. 3 Ten [Syn], który jest odblaskiem Jego chwały i odbiciem Jego istoty*, podtrzymuje wszystko słowem swej potęgi, a dokonawszy oczyszczenia z grzechów, zasiadł po prawicy Majestatu na wysokościach. 4 On o tyle stał się wyższym od aniołów, o ile odziedziczył wyższe od nich imię*.
O WYŻSZOŚCI NOWEGO PRZYMIERZA
Wyższość Chrystusa Pośrednika* nad aniołami
5 Do którego bowiem z aniołów powiedział kiedykolwiek: Ty jesteś moim Synem, Jam Cię dziś zrodził?* I znowu: Ja będę Mu Ojcem, a On będzie Mi Synem*. 6 Skoro zaś znowu wprowadzi Pierworodnego na świat, powie: Niech Mu oddają pokłon wszyscy aniołowie Boży!* 7 Do aniołów zaś powie: Aniołów swych czyni wichrami, sługi swe płomieniami ognia*. 8 Do Syna zaś*: Tron Twój, Boże na wieki wieków, berło sprawiedliwości berłem królestwa Twego. 9 Umiłowałeś sprawiedliwość, a znienawidziłeś nieprawość, dlatego namaścił Cię, Boże, Bóg Twój olejkiem radości bardziej niż Twych towarzyszy. 10 Oraz*: Tyś, Panie, na początku osadził ziemię, dziełem też rąk Twoich są niebiosa. 11 One przeminą, ale Ty zostaniesz i wszystko jak szata się zestarzeje, 12 i jak płaszcz je zwiniesz, jak odzienie, i odmienią się. Ty zaś jesteś Ten sam, a Twoje lata się nie skończą. 13 Do któregoż z aniołów kiedykolwiek powiedział: Siądź po mojej prawicy, aż położę nieprzyjaciół Twoich jako podnóżek Twoich stóp*. 14 Czyż nie są oni wszyscy duchami przeznaczonymi do usług, posłanymi na pomoc tym, którzy mają posiąść zbawienie?*
Wierność Chrystusowemu objawieniu
2 1 Dlatego jest konieczne, abyśmy z jak największą pilnością zwracali uwagę na to, cośmy słyszeli, abyśmy przypadkiem nie zeszli na bezdroża. 2 Jeśli bowiem objawiona przez aniołów* mowa była mocna, a wszelkie przekroczenie i nieposłuszeństwo otrzymało słuszną zapłatę, 3 jakże my unikniemy [kary], jeśli nie będziemy się troszczyć o tak wielkie zbawienie? Było ono głoszone na początku przez Pana*, a umocnione u nas przez tych, którzy je słyszeli. 4 Bóg zaś uwierzytelnił je cudami, znakami przedziwnymi, różnorakimi mocami i udzielaniem Ducha Świętego według swej woli.
Chrystus głową królestwa mesjańskiego
5 Nie aniołom bowiem poddał przyszły świat, o którym mówimy. 6 Ktoś to na pewnym miejscu stwierdził uroczyście, mówiąc*: Czym jest człowiek, że pamiętasz o nim, albo syn człowieczy, że się troszczysz o niego; 7 mało co mniejszym uczyniłeś go od aniołów, chwałą i czcią go uwieńczyłeś. 8 Wszystko poddałeś pod jego stopy. Ponieważ zaś poddał Mu wszystko, nic nie zostawił nie poddanego Jemu. Teraz wszakże nie widzimy jeszcze, aby wszystko było Mu poddane. 9 Widzimy natomiast Jezusa, który mało od aniołów był pomniejszony, chwałą i czcią ukoronowanego za cierpienia śmierci, iż z łaski Bożej za wszystkich zaznał śmierci. 10 Przystało bowiem Temu, dla którego wszystko i przez którego wszystko, który wielu synów do chwały doprowadza, aby przewodnika ich zbawienia udoskonalił przez cierpienie*. 11 Tak bowiem Ten, który uświęca, jak ci, którzy mają być uświęceni, z jednego [są] wszyscy. Z tej to przyczyny nie wstydzi się nazwać ich braćmi swymi, mówiąc: 12 Oznajmię imię Twoje braciom moim, pośrodku zgromadzenia będę Cię wychwalał*. 13 I znowu: Ufność w Nim pokładać będę. I znowu: Oto Ja i dzieci moje, które Mi dał Bóg*. 14 Ponieważ zaś dzieci uczestniczą we krwi i ciele, dlatego i On także bez żadnej różnicy stał się ich uczestnikiem, aby przez śmierć pokonać tego, który dzierżył władzę nad śmiercią, to jest diabła*, 15 i aby uwolnić tych wszystkich, którzy całe życie przez bojaźń śmierci podlegli byli niewoli*. 16 Zaiste bowiem nie aniołów przygarnia, ale przygarnia potomstwo Abrahamowe*. 17 Dlatego musiał się upodobnić pod każdym względem do braci, aby stał się miłosiernym i wiernym arcykapłanem wobec Boga dla przebłagania za grzechy ludu. 18 W czym bowiem sam cierpiał będąc doświadczany, w tym może przyjść z pomocą tym, którzy są poddani próbom.
Wyższość Chrystusa nad Mojżeszem
3 1 Dlatego, bracia święci, uczestnicy powołania niebieskiego, zwróćcie uwagę na Apostoła i Arcykapłana naszego wyznania, Jezusa, 2 bo On jest wierny Temu, który Go uczynił, jak i Mojżesz w całym Jego domu*. 3 O tyle nawet większej czci godzien jest od Mojżesza, o ile większą cześć od domu ma jego budowniczy. 4 Każdy bowiem dom jest przez kogoś zbudowany, a Tym, który zbudował wszystko, jest Bóg. 5 I Mojżesz wprawdzie był wierny w całym domu Jego, ale jako sługa na świadectwo tego, co miało być powiedziane; 6 Chrystus zaś, jako Syn, był nad swoim domem. Jego domem my jesteśmy, jeśli ufność i chwalebną nadzieję aż do końca wytrwale zachowamy.
Przestroga przed zwątpieniem w obietnice
7 Dlatego [postępujcie], jak mówi Duch Święty*: Dziś, jeśli głos Jego usłyszycie, 8 nie zatwardzajcie serc waszych jak w buncie, jak w dzień kuszenia na pustyni, 9 gdzie kusili Mię ojcowie wasi przez wystawianie na próbę, chociaż widzieli dzieła moje przez czterdzieści lat. 10 Rozgniewałem się przeto na to pokolenie i powiedziałem: Zawsze błądzą w sercu. Oni zaś nie poznali dróg moich, 11 toteż przysiągłem w gniewie moim: Nie wejdą do mego odpoczynku. 12 Uważajcie, bracia, aby nie było w kimś z was przewrotnego serca niewiary, której skutkiem jest odstąpienie od Boga żywego, 13 lecz zachęcajcie się wzajemnie każdego dnia, póki trwa to, co "dziś" się zwie, aby żaden z was nie uległ zatwardziałości przez oszustwo grzechu. 14 Jesteśmy bowiem uczestnikami Chrystusa, jeśli pierwotną nadzieję do końca zachowamy silną. 15 Jest bowiem powiedziane: Dziś, jeśli głos Jego usłyszycie, nie zatwardzajcie serc waszych jak w buncie! 16 Kim rzeczywiście są ci, którzy, gdy usłyszeli, zbuntowali się? Czyż to nie wszyscy ci, którzy wyszli z Egiptu pod wodzą Mojżesza? 17 Na kogo to gniewał się przez czterdzieści lat? Czy nie na tych, którzy zgrzeszyli, a których trupy porozrzucał po pustyni? 18 Którym to zaś złożył przysięgę, że nie wejdą do Jego odpoczynku*, jeśli nie tym, którzy nie byli posłuszni? 19 Widzimy zatem, iż nie mogli wejść z powodu niedowiarstwa.
Odpoczynkiem chrześcijan - odpoczynek Boga
4 1 Lękajmy się przeto, gdy jeszcze trwa obietnica wejścia do Jego odpoczynku, aby ktoś z was nie mniemał, iż jest jej pozbawiony. 2 Albowiem i myśmy otrzymali dobrą nowinę, jak i tamci, lecz tamtym słowo usłyszane nie było pomocne, gdyż nie łączyli się przez wiarę z tymi, którzy je usłyszeli. 3 Wchodzimy istotnie do odpoczynku my, którzy uwierzyliśmy, jak to powiedział: Toteż przysiągłem w gniewie moim: Nie wejdą do mego odpoczynku, aczkolwiek dzieła były dokonane od stworzenia świata. 4 Powiedział bowiem [Bóg] na pewnym miejscu o siódmym dniu w ten sposób: I odpoczął Bóg w siódmym dniu po wszystkich dziełach swoich*. 5 I znowu na tym [miejscu]: Nie wejdą do mego odpoczynku. 6 Wynika więc z tego, że wejdą tam niektórzy, gdyż ci, którzy wcześniej otrzymali dobrą nowinę, nie weszli z powodu [swego] nieposłuszeństwa, 7 dlatego Bóg na nowo wyznacza pewien dzień - "dzisiaj" - po upływie dłuższego czasu, mówiąc przez Dawida, jak to przedtem zostało powiedziane: Dziś, jeśli głos Jego usłyszycie, nie zatwardzajcie serc waszych! 8 Gdyby bowiem Jozue wprowadził ich do odpoczynku, nie mówiłby potem o innym dniu*. 9 A zatem pozostaje odpoczynek szabatu dla ludu Bożego*. 10 Kto bowiem wszedł do Jego odpoczynku, odpocznie po swych czynach, jak Bóg po swoich. 11 Spieszmy się więc wejść do owego odpoczynku, aby nikt nie szedł za tym samym przykładem nieposłuszeństwa. 12 Żywe bowiem jest słowo Boże, skuteczne i ostrzejsze niż wszelki miecz obosieczny, przenikające aż do rozdzielenia duszy i ducha, stawów i szpiku, zdolne osądzić pragnienia i myśli serca*. 13 Nie ma stworzenia, które by było przed Nim niewidzialne, przeciwnie, wszystko odkryte i odsłonięte jest przed oczami Tego, któremu musimy zdać rachunek.
WYŻSZOŚĆ KAPŁAŃSTWA CHRYSTUSOWEGO
Chrystus prawdziwym arcykapłanem
14 Mając więc arcykapłana wielkiego, który przeszedł przez niebiosa*, Jezusa, Syna Bożego, trwajmy mocno w wyznawaniu wiary. 15 Nie takiego bowiem mamy arcykapłana, który by nie mógł współczuć naszym słabościom, lecz doświadczonego we wszystkim na nasze podobieństwo, z wyjątkiem grzechu. 16 Przybliżmy się więc z ufnością do tronu łaski, abyśmy otrzymali miłosierdzie i znaleźli łaskę dla [uzyskania] pomocy w stosownej chwili.
5 1 Każdy bowiem arcykapłan z ludzi brany, dla ludzi bywa ustanawiany w sprawach odnoszących się do Boga, aby składał dary i ofiary za grzechy. 2 Może on współczuć z tymi, którzy nie wiedzą i błądzą, ponieważ sam podlega słabości. 3 I ze względu na nią powinien jak za lud, tak i za samego siebie składać ofiary za grzechy. 4 I nikt sam sobie nie bierze tej godności, lecz tylko ten, kto jest powołany przez Boga jak Aaron*. 5 Podobnie i Chrystus nie sam siebie okrył sławą przez to, iż stał się arcykapłanem, ale [uczynił to] Ten, który powiedział do Niego: Ty jesteś moim Synem, Jam Cię dziś zrodził*, 6 jak i w innym [miejscu]: Tyś jest kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka*. 7 Z głośnym wołaniem i płaczem za dni ciała swego zanosił On gorące prośby* i błagania do Tego, który mógł Go wybawić od śmierci, i został wysłuchany* dzięki swej uległości. 8 A chociaż był Synem, nauczył się posłuszeństwa przez to, co wycierpiał. 9 A gdy wszystko wykonał*, stał się sprawcą zbawienia wiecznego dla wszystkich, którzy Go słuchają, 10 nazwany przez Boga kapłanem na wzór Melchizedeka.
Kapłaństwo Chrystusa a życie adresatów
11 Wiele mamy o Nim mówić, a trudne to jest do wyjaśnienia, ponieważ ociężali jesteście w słuchaniu. 12 Gdy bowiem ze względu na czas powinniście być nauczycielami, sami potrzebujecie kogoś, kto by was pouczył o pierwszych prawdach słów Bożych, i mleka wam potrzeba, a nie stałego pokarmu. 13 Każdy, który pije [tylko] mleko, nieświadom jest nauki sprawiedliwości ponieważ jest niemowlęciem. 14 Przeciwnie, stały pokarm jest właściwy dla dorosłych, którzy przez ćwiczenie mają władze umysłu udoskonalone do rozróżniania dobra i zła.
6 1 Dlatego pominąwszy podstawowe nauki o Chrystusie przenieśmy się do tego, co doskonałe, nie zakładając ponownie fundamentu, jaki stanowią: pokuta za uczynki martwe* i [wyznanie] wiary w Boga, 2 nauka o chrztach* i nakładaniu rąk, o powstaniu z martwych i sądzie wiecznym. 3 A i to uczynimy, jeśli Bóg pozwoli. 4 Niemożliwe jest* bowiem tych - którzy raz zostali oświeceni, a nawet zakosztowali daru niebieskiego i stali się uczestnikami Ducha Świętego, 5 zakosztowali również wspaniałości słowa Bożego i mocy przyszłego wieku, 6 a [jednak] odpadli - odnowić ku nawróceniu. Krzyżują bowiem w sobie Syna Bożego i wystawiają Go na pośmiewisko. 7 Ziemia zaś, która pije deszcz często na nią spadający i rodzi użyteczne rośliny dla tych, którzy ją uprawiają, otrzymuje błogosławieństwo od Boga. 8 A ta, która rodzi ciernie i osty, jest nieużyteczna i bliska przekleństwa, a kresem jej spalenie*. 9 Ale chociaż tak mówimy, to jednak po was, najmilsi, spodziewamy się czegoś lepszego i bliskiego zbawienia. 10 Nie jest bowiem Bóg niesprawiedliwy, aby zapomniał o czynie waszym i miłości, którą okazaliście dla imienia Jego, gdyście usługiwali świętym i jeszcze usługujecie. 11 Pragniemy zaś, aby każdy z was okazywał tę samą gorliwość w doskonaleniu nadziei aż do końca, 12 abyście nie stali się ospałymi, ale naśladowali tych, którzy przez wiarę i cierpliwość stają się dziedzicami obietnic. 13 Albowiem gdy Bóg Abrahamowi uczynił obietnicę nie mając nikogo większego, na kogo mógłby przysiąc, przysięgał na samego siebie*, 14 mówiąc: Zaiste, hojnie cię pobłogosławię i ponad miarę rozmnożę. 15 A ponieważ tak cierpliwie oczekiwał, otrzymał to, co było obiecane. 16 Ludzie przysięgają na kogoś wyższego, a przysięga dla stwierdzenia [prawdy] jest zakończeniem każdego sporu między nimi. 17 Dlatego Bóg, pragnąc okazać ponad wszelką miarę dziedzicom obietnicy niezmienność swego postanowienia, wzmocnił je przysięgą, 18 abyśmy przez dwie rzeczy* niezmienne, co do których niemożliwe jest, by skłamał* Bóg, mieli trwałą pociechę, my, którzyśmy się uciekli do uchwycenia zaofiarowanej nadziei. 19 Trzymajmy się jej jako bezpiecznej i silnej kotwicy duszy, [kotwicy], która przenika poza zasłonę*, 20 gdzie Jezus poprzednik wszedł za nas, stawszy się arcykapłanem na wieki na wzór Melchizedeka*.


Przypisy

1,2 - "Dniach" - czasy mesjańskie (por. Hbr 9,26; 1 Kor 10,11); "wszechświat" - dosł.: "wielki". Por. Hbr 11,3; J 1,3.
1,3 - Por. Wj 24,16; Mdr 7,25n; Kol 1,15. Syn jest współistotny Ojcu.
1,4 - Por. Flp 2,9nn.
1,5 - "Pośrednika" - jako Boga-Człowieka.
1,5 - "zrodził" - Ps 2,7; "Synem" - 2Sm 7,14.
1,6 - Ps 97[96],7 (LXX). Boska cześć należy się Chrystusowi.
1,7 - Ps 104[103],4 (LXX).
1,8 - Ps 45[44],7n.
1,10 - (Hbr 1,10-12) - Ps 102[101],26nn (LXX).
1,13 - Ps 110[109],1.
1,14 - Por. Tb 5,4; Tb 12,12-15; Ap 19,10; Ap 22,9.
2,2 - Por. Dz 7,38.53; Ga 3,19.
2,3 - Tj. Chrystusa, którego słowa "umacniają" Apostołowie jako Jego świadkowie.
2,6 - Ps 8,5nn (LXX). Wyrazowy sens tego psalmu dotyczy wielkości człowieka. Autor stosuje go do Boga-Człowieka Chrystusa, rzeczywistego, choć niewidzialnego Władcy wszechświata. Por. 1 Kor 15,25.
2,10 - Sens: Chrystus przez cierpienie wypełnił dobrowolnie i chętnie wolę Ojca. "Udoskonaliło" ono nie tylko samego Chrystusa w Jego posłannictwie Odkupiciela, lecz również i tych, którzy w Niego uwierzą (por. Hbr 5,9n; Hbr 10,14).
2,12 - Ps 22[21],23 (LXX).
2,13 - Iz 8,17n.
2,14 - Por. J 12,31.
2,15 - Por. Rz 5,12-21.
2,16 - Iz 41,8n.
3,2 - Lb 12,7 (LXX).
3,7 - (Hbr 3,7-11) - Ps 95[94],7-11 (LXX); por. Lb 14,21nn.29.
3,18 - Por. Lb 14,29n.
4,4 - Rdz 2,2.
4,8 - Por. Pwt 31,7; Joz 22,4.
4,9 - Odpoczynkiem Bożym dla nawróconych Hebrajczyków nie jest uczestnictwo w posiadaniu Ziemi Obiecanej, ale uczestnictwo w posiadaniu nieba.
4,12 - Por. 1 Tes 2,13. Boże słowo objawione rozsądza szczerość intencji u tych, którzy go słuchają.
4,14 - Na wzór arcykapłana ST, który przechodził przez przedsionek i Miejsce Święte do "Świętego Świętych", Chrystus przeszedł "ponad wszystkie niebiosa" (Ef 4,10), a Żydzi liczyli ich siedem, docierając do samego Boga (Hbr 9,11n.24).
5,4 - Por. Wj 28,1.4.
5,5 - Ps 2,7.
5,6 - Ps 110[109],4.
5,7 - Szkołą kapłańskiego współczucia było dla Syna Bożego Jego ziemskie życie. "Gorące prośby" powtarzały się w życiu Chrystusa. Autor natchniony ma tu na myśli głównie modlitwę w Ogrójcu (Mt 26,36-46; Mk 14,32-42; Łk 22,39-46); "został wysłuchany" bądź w tym sensie, że z dwóch próśb w Getsemani stało się zadość Jego prośbie nie względnej o "oddalenie kielicha", lecz bezwzględnej o wypełnienie woli Ojca, bądź, że przez zmartwychwstanie Chrystus ostatecznie zatriumfował nad śmiercią (por. Rz 6,9).
5,9 - Inni tłum.: "a wydoskonalony pod każdym względem".
6,1 - Czyny wykonane bez łaski lub grzechy (Hbr 9,14).
6,2 - Świat żydowski znał wiele obmyć rytualnych: od nich należy odróżniać sakrament chrztu.
6,4 - Kościół potępił takie tłumaczenie tej "niemożliwości", jakoby Bóg czy Kościół nie mógł odpuścić grzechów popełnionych po chrzcie. Idzie tu o skutki duchowe odstępstwa od wiary: odrzucenie Chrystusa uniemożliwia nawrócenie, z powodu braku odpowiedniej dyspozycji.
6,8 - Por. Pwt 29,22, na wzór kary zesłanej na Sodomę i Gomorę (Rdz 19,24).
6,13 - Rdz 22,16n (LXX).
6,18 - "Dwie rzeczy" - obietnica i przysięga; "skłamał": kłamstwo jest niezgodne z naturą Boga Tt 1,2.
6,19 - Jako część niebieskiego sanktuarium (Hbr 9,3; Hbr 10,20) - aluzja do wejścia arcykapłana ST raz w roku do Miejsca Najświętszego w przybytku (Wj 26,33; Kpł 16,2.12).
6,20 - Ps 110[109],4.

Zobacz rozdział