2 Księga Machabejska (2 Mch)

Opisując prześladowania tak uwydatnia ich okrucieństwa i bohaterstwo prześladowanych, że czytelnik jest zdumiony wielkością tych postaci, o których czyta.
ze wstępu do 2 Księgi Machabejskiej

Wstęp do 2 Księgi Machabejskiej

Druga Księga Machabejska nie jest dalszym ciągiem Pierwszej, lecz niezależnie od niej mówi o tych wypadkach, które były opowiedziane w pierwszych siedmiu rozdziałach 1 Mch. Dzieje w niej zawarte obejmują tylko okres piętnastu lat. 2 Mch pomija szereg tych wydarzeń, o których wiemy z 1 Mch, te jednak, które opisuje, zostały tak zgrupowane, a nawet poprzestawiane, że uwydatnione zostało znaczenie świątyni jerozolimskiej. Mianowicie po profanacji, jakiej dokonał król Antioch IV Epifanes, nastąpiła śmierć króla, a potem - dzięki działalności Judy - oczyszczenie świątyni i ustanowienie święta, które miało je upamiętnić. Drugi zaś raz po bluźnierczej groźbie Nikanora, zapowiadającej zburzenie świątyni, znów dzięki działalności Judy, nastąpiła śmierć bluźniercy, uroczystość i doroczne święto, które również miały głosić chwałę świątyni.

Te dwa święta jerozolimskiej świątyni skupiają wokół siebie materiał wybrany z pięciotomowego dzieła Jazona z Cyreny; do tego dochodzi myśl autora, uwidoczniona w listach umieszczonych na początku Księgi, aby te święta obchodzono również w Egipcie. Myśl ta i nastawienie całego dzieła, obok sankcji Bożej, uwydatnionej w dziejach zarówno przestępców jak i bohaterów, oraz obok wzmianek o życiu przyszłym, stanowią to, co świadczy o religijnym charakterze patetycznej historii opowiedzianej w 2 Mch. Pierwiastki religijne, a mianowicie uwagi i upomnienia autora skierowane bezpośrednio do czytelnika, są tylko rzeczą uboczną. Zajmują one jednak tyle miejsca, że wydaje się, jakoby celem autora było właśnie pouczenie ilustrowane przykładami.

Autor 2 Mch stara się o to, aby czytelnika uczuciowo związać z opisywanymi przez siebie wypadkami. W tym celu jaskrawo oświetla wszystko, o czym opowiada, szuka tragicznych efektów oraz cudownych rozwiązań trudnych sytuacji. Opisując prześladowania tak uwydatnia ich okrucieństwa i bohaterstwo prześladowanych, że czytelnik jest zdumiony wielkością tych postaci, o których czyta. Autor potrafi przy tym przez pomysłowe zestawienie antytez tak zaciekawić czytelnika, że nie zauważa on stylu przesadnego, wyrażającego się w sztucznym nagromadzeniu przymiotników. Do rodzaju literackiego patetycznej historii, którym się posługiwał autor 2 Mch, należało również uwydatnienie mocy niebieskich i cudownego wspomagania bohaterów przez Boga.

2 Mch została napisana w Jerozolimie pomiędzy r. 130 a 125 przed Chr., w języku greckim. Weszła ona tylko do aleksandryjskiego kanonu ksiąg świętych, a stamtąd do ksiąg świętych w Kościele. W egzegezie katolickiej 2 Mch cieszy się dużym szacunkiem ze względu na to, że świadczy lepiej niż inne księgi o religijnych przekonaniach, jakie współcześnie panowały w Palestynie. Niektóre z nich tu po raz pierwszy występują w księgach ST, np. wstawiennictwo zmarłych za żyjącymi i modlitwa żywych za zmarłych.

Zobacz rozdział