3 ¹¹ Dlaczego nie umarłem po wyjściu z łona, nie wyszedłem z wnętrzności, by skonać? ¹² Po cóż mnie przyjęły kolana a piersi podały mi pokarm?* ¹³ Teraz bym spał, wypoczywał, odetchnąłbym w śnie* pogrążony ¹⁴ z królami, ziemskimi władcami, co sobie stawiali grobowce, ¹⁵ wśród wodzów w złoto zasobnych, których domy pełne są srebra. ¹⁶ Nie żyłbym jak płód poroniony, jak dziecię, co światła nie znało. ¹⁷ Tam niegodziwcy nie krzyczą, spokojni, zużyli już siły. ¹⁸ Tam wszyscy więźniowie bez lęku, nie słyszą już głosu strażnika; ¹⁹ tam razem i mały, i wielki, tam sługa jest wolny od pana. ²⁰ * Po co się daje życie strapionym, istnienie złamanym na duchu, ²¹ co śmierci czekają na próżno, szukają jej bardziej niż skarbu w roli; ²² cieszą się, skaczą z radości, weselą się, że doszli do grobu. ²³ Człowiek swej drogi jest nieświadomy, Bóg sam ją przed nim zamyka. ²⁴ Płacz stał mi się pożywieniem, jęki moje płyną jak woda, ²⁵ bo spotkało mnie, czegom się lękał, bałem się, a jednak to przyszło. ²⁶ Nie znam spokoju ni ciszy, nim spocznę, już wrzawa przychodzi»*.
4 ¹ Teraz zabrał głos Elifaz* z Temanu i tak rzekł: ² «Wolno pomówić? Przykro ci? Lecz któż się wstrzyma od słów stwierdzonych doświadczeniem? ³ Tyś przecież wielu pouczał, wzmacniałeś omdlałe ręce, ⁴ twe słowa krzepiły słabych, wspierałeś kolana zachwiane. ⁵ Gdy teraz przyszło na ciebie, tyś słaby, strwożony, gdy ciebie dotknęło. ⁶ Czy bogobojność już nie jest twą ufnością, a nadzieją - doskonałość dróg twoich? ⁷ Przypomnij, czy zginął kto prawy? Gdzie sprawiedliwych zgładzono?* ⁸ O ile wiadomo, złoczyńca, który sieje nieprawość, zbiera z niej plon. ⁹ Od gniewu Boga on ginie, upada od gniewu Jego oburzenia: ¹⁰ ryk lwa, wrzask lwicy, łamią się i zęby lwiątek*; ¹¹ lew ginie z braku łupu, a małe lwicy idą w rozsypkę. ¹² Doszło mnie tajemne słowo, jakiś szmer przyjęło me ucho ¹³ w zgłębianiu nocnych rozmyślań*, gdy sen człowiekiem owładnął. ¹⁴ Strach mnie ogarnął i drżenie, że wszystkie się kości zatrzęsły, ¹⁵ tchnienie mi twarz owionęło, włosy się na mnie zjeżyły. ¹⁶ Stał. Nie poznałem twarzy. Jakaś postać przed mymi oczami. Szelest. I głos dosłyszałem: ¹⁷ "Czyż u Boga człowiek jest niewinny, czy u Stwórcy śmiertelnik jest czysty?"* ¹⁸ Wszak On sługom swoim nie ufa: i w aniołach braki dostrzega. ¹⁹ A cóż mieszkańcy glinianych lepianek, których podstawy na piasku?* - Łatwiej ich zgnieść niż mola. ²⁰ Od rana do zmroku wyginą, bez sławy przepadną na wieki. ²¹ Czy ich mieszkanie* nie runie? Umrą, lecz nie w mądrości.
5 ¹ Wołaj! Czy ktoś ci odpowie? Do kogo ze świętych* się zwrócisz? ² Żal nierozsądnych zabija, a gniew uśmierca niemądrych. ³ Patrzałem, jak głupiec zapuszczał korzenie, gdy wtem widzę, że w jego siedzibie ⁴ synowie są bez pomocy, w bramie ich sąd bez obrońcy, ⁵ zbiory ich głodni zjadają lub do kryjówek zanoszą; chciwi bogactwa ich pragną. ⁶ Wszak boleść nie z roli wyszła, ni z ziemi cierpienie wyrosło. ⁷ To człowiek się rodzi, by jęczeć*, jak iskra, by unieść się w górę. ⁸ Lecz ja bym się zwrócił do Boga, Bogu przedstawiłbym sprawę. ⁹ On czyni niezmierne dziwy, a cudów Jego bez liku: ¹⁰ On udziela glebie deszczu, posyła wody na powierzchnię ziemi, ¹¹ wysoko podnosi zgnębionych, smutni się szczęściem weselą. ¹² Udaremnia zamysły przebiegłych: dzieło ich rąk - nieskuteczne; ¹³ chytrzy złapani, choć sprytni - daremne knowania podstępnych. ¹⁴ Za dnia popadają w ciemność, w południe macają jak w nocy. ¹⁵ Sierotę ratuje od miecza, biedaka - z przemocy mocarza, ¹⁶ ubogi się karmi nadzieją, bo nieprawość zamyka swe usta. ¹⁷ Szczęśliwy, kogo Bóg karci, więc nie odrzucaj nagan Wszechmocnego. ¹⁸ On zrani, On także uleczy, skaleczy - i ręką swą własną uzdrowi. ¹⁹ Od sześciu* nieszczęść uwolni, w siedmiu - zło ciebie nie dotknie; ²⁰ w nędzy wykupi od śmierci, na wojnie od miecza wybawi. ²¹ Unikniesz chłosty języka, nie strwoży cię nieszczęście, gdy spadnie; ²² będziesz się śmiał z suszy i głodu, nie zadrżysz przed dzikim zwierzęciem, ²³ gdyż zawrzesz pakt z kamieniami i przyjaźń z polną zwierzyną. ²⁴ Ujrzysz twój namiot spokojnym, mieszkanie zastaniesz bez braków. ²⁵ Poznasz, że wielu masz potomków, że twych dzieci - jak trawy na łące. ²⁶ Dojrzały zejdziesz do grobu, jak snopy zbierane w swym czasie. ²⁷ Tośmy zbadali i tak jest; posłuchaj i sam to chciej pojąć!»
6 ¹ Hiob na to odpowiedział: ² «Proszę was, zważcie nieszczęście, połóżcie na szali zniszczenie: ³ cięższe to od piasku morskiego, stąd nierozważne me słowa. ⁴ Bo strzały Boga tkwią we mnie, moja dusza truciznę ich pije*, strach przed Bogiem na mnie naciera. ⁵ Czy dziki osioł ryczy na trawie lub mruczy wół, gdy ma paszę? ⁶ Czy miła potrawa bez soli, a ślaz* czy w smaku przyjemny? ⁷ Dotknąć się tego nie ważę, są niby chleb nieczysty. ⁸ Któż zdoła ziścić mą prośbę? Niech spełni Bóg moje życzenie! ⁹ Oby się zgodził mnie zmiażdżyć i przeciął pasmo dni moich!* ¹⁰ Przez to już będę miał ulgę, ucieszę się w mojej udręce, że nie wzgardziłem słowami Świętego. ¹¹ Czy starczy mi sił, aby przetrwać? Jakiż tu cel cierpliwości? ¹² Czy moja siła z kamienia? Czy ja mam ciało ze spiżu? ¹³ Nie znajdę dla siebie pociechy. Choć stokroć pomnożę zasoby, daleki ode mnie ratunek. ¹⁴ W rozpaczy mieć pomoc od bliźnich, to wrócić do czci Wszechmocnego*. ¹⁵ Najbliżsi zawiedli jak potok, jak zimowy strumień uchodzą ¹⁶ od lodu, co płynie, zmącony, gdy śnieg już nad nim topnieje, ¹⁷ a suszą spalony wysycha, zanika w porze upałów*. ¹⁸ Ze swych dróg karawany zbaczają, w pustyni zagłębią się, zginą*: ¹⁹ podróżni z Temy wzrok natężają, szukają wędrowcy ze Saby*. ²⁰ Wstyd im, że mieli już pewność, zmieszani, gdy przyszli na miejsce. ²¹ Tym wy jesteście dla mnie, przeraża was moje nieszczęście. ²² Czyż mówiłem: Dajcie mi coś, wykupcie mnie swoim bogactwem? ²³ Uwolnijcie z ręki ciemięzcy, wykupcie mnie od okrutników? ²⁴ Wskazania dajcie - zamilknę, i wyjaśnijcie, w czym błądzę. ²⁵ Ileż potęgi jest w słowach szczerych! A cóż pomoże wasze łajanie?* ²⁶ Czyż chcecie ganić same słowa - i mowy rozpaczy przez wiatr porywane? ²⁷ Naprawdę, sierotę gubicie, kupczycie swym przyjacielem. ²⁸ A teraz popatrzcie na mnie: więc w żywe oczy kłamałbym? ²⁹ Zmieńcie się, zło niech zaniknie; zmieńcie się, o prawość mą chodzi*. ³⁰ Czyż język mój jest występny? Czy podniebienie grzechu nie rozezna?*
7 ¹ Czyż nie do bojowania* podobny byt człowieka? Czy nie pędzi on dni jak najemnik? ² Jak niewolnik, co wzdycha do cienia, jak robotnik*, co czeka zapłaty. ³ Zyskałem miesiące męczarni, przeznaczono mi noce udręki. ⁴ Położę się, mówiąc do siebie: Kiedyż zaświta i wstanę? Lecz noc wiecznością się staje i boleść mną targa do zmroku. ⁵ Ciało moje okryte robactwem, strupami, skóra rozchodzi się i pęka. ⁶ Czas leci jak tkackie czółenko* i przemija bez nadziei. ⁷ Wspomnij, że dni me jak powiew. Ponownie oko me szczęścia nie zazna*. ⁸ Nikt już mnie powtórnie nie ujrzy: spojrzysz, a już mnie nie będzie. ⁹ Jak obłok przeleci i zniknie, kto schodzi do Szeolu, nie wraca, ¹⁰ by mieszkać we własnym domostwie; nie zobaczą go strony rodzinne. ¹¹ Ja ust ujarzmić nie mogę, mówić chcę w utrapieniu, narzekać w boleści mej duszy. ¹² Czy jestem morzem lub smokiem głębiny*, żeś straże przy mnie postawił? ¹³ Myślałem: Wypocznę na łóżku, posłanie to trosk mych powiernik. ¹⁴ Lecz Ty mnie snami przestraszasz, przerażasz mnie widziadłami. ¹⁵ Moja dusza wybrała uduszenie, a śmierć - moje członki. ¹⁶ Zginę. Nie będę żył wiecznie. Zostaw mnie - dni me jak tchnienie. ¹⁷ A kim jest człowiek, abyś go cenił i zwracał ku niemu swe serce?* ¹⁸ Czemu go badać co ranka? Na co doświadczać co chwilę? ¹⁹ Czy wzrok swój kiedyś odwrócisz? Pozwól mi choćby ślinę przełknąć. ²⁰ Zgrzeszyłem. Cóż mogłem Ci zrobić? [Przecież] człowieka przenikasz. Dlaczego na cel mnie wziąłeś? Mam być ciężarem Najwyższemu?* ²¹ Czemu to grzechu nie zgładzisz? Nie zmażesz mej nieprawości? Wkrótce położę się w ziemi, nie będzie mnie, choćbyś mnie szukał».
8 ¹ Bildad ze Szuach na to tak odpowiedział: ² «Jak długo chcesz mówić w ten sposób? Twe słowa gwałtowne jak wicher, ³ Czyż Bóg nagina prawo, Wszechmocny zmienia sprawiedliwość? ⁴ A jeśli synowie zgrzeszyli* i oddał ich w moc ich występku? ⁵ Radzę do Boga się zwrócić, o łaskę do Wszechmocnego. ⁶ Jeśliś jest czysty, niewinny, to czuwać będzie nad tobą, uczciwy twój dom odbuduje*. ⁷ Skromny byłby początek, lecz koniec byłby wspaniały. ⁸ Pytaj no dawnych pokoleń, zwróć uwagę na doświadczenie przodków. ⁹ My, wczorajsi, znamy niewiele, bo wiek nasz jak cień jest na ziemi. ¹⁰ Lecz oni pouczą, wyjaśnią słowami, co płyną z rozsądku. ¹¹ Czyż rośnie papirus bez błota, czy się krzewi sitowie bez wody? ¹² Jeszcze świeże, niezdatne do ścięcia, [a już] usycha, prędzej od trawy. ¹³ Tak z drogą niepomnych na Boga; nadzieja nieprawych zaginie, ¹⁴ na krótko im [starczy] nadziei, ich ufność jak nić pajęczyny. ¹⁵ Kto się jej* uchwyci, ten nie ustoi, upadnie szukając oparcia. ¹⁶ On* wprawdzie w słońcu soczysty, pędy swe puszcza w ogrodzie, ¹⁷ korzenie umacnia we żwirze, pośród kamieni zakwita. ¹⁸ Gdy utniesz go z jego podłoża, ono się zaprze: "Ja go nie widziałem". ¹⁹ Oto wesele z tej drogi. A z pyłu wyrośnie ktoś inny. ²⁰ * Prawego Bóg nie odrzuci, złego nie wzmocni ramieniem. ²¹ Napełni twe usta radością, a wargi okrzykiem wesela. ²² Wrogowie zapłonią się wstydem, przepadną namioty występnych».
9 ¹ Hiob na to tak odpowiedział: ² «Istotnie. Ja wiem, że to prawda. Czy człowiek jest prawy przed Bogiem? ³ Gdyby się ktoś z Nim prawował, nie odpowie raz jeden na tysiąc. ⁴ Umysł to mądry, a siła potężna*. Któż Mu przeciwny nie padnie? ⁵ W mgnieniu oka On przesunie góry i zniesie je w swoim gniewie*, ⁶ On ziemię poruszy w posadach: i poczną trzeszczeć jej słupy. ⁷ On słońcu zabroni świecić, na gwiazdy pieczęć nałoży. ⁸ On sam rozciąga niebiosa, kroczy po morskich głębinach; ⁹ On stworzył Niedźwiedzicę, Oriona, Plejady i Strefy Południa*. ¹⁰ On czyni cuda niezbadane, nikt nie zliczy Jego dziwów. ¹¹ Nie widzę Go, chociaż przechodzi: mija, a dostrzec nie mogę. ¹² Kto Mu zabroni, choć zniszczy? Kto zdoła powiedzieć: "Co robisz?"* ¹³ Bóg gniewu hamować nie musi, uległe są Mu służki* Rahaba. ¹⁴ Jakże ja zdołam z Nim mówić? Dobiorę wyrazów właściwych? ¹⁵ Choć słuszność mam, nie odpowiadam i tylko błagam o litość. ¹⁶ Proszę Go, by się odezwał, a nie mam pewności, że słucha. ¹⁷ On może zniszczyć mnie burzą, bez przyczyny pomnożyć mi rany. ¹⁸ Nawet odetchnąć mi nie da, tak mnie napełni goryczą. ¹⁹ O siłę chodzi? To mocarz. O sąd? Kto da mi świadectwo? ²⁰ On i prawym zamknie usta*, mam słuszność, a winnym mnie uzna. ²¹ Czym czysty? Nie znam sam siebie, potępiam swe własne życie. ²² Na jedno więc, rzekłem, wychodzi, prawego ze złym razem zniszczy*. ²³ Gdy nagła powódź zabija*, drwi z cierpień niewinnego; ²⁴ ziemię dał w ręce grzeszników, sędziom zakrywa oblicza. Jeśli nie On - to kto właściwie? ²⁵ Szybsze me dni niźli biegacz, uciekają, nie zaznawszy szczęścia, ²⁶ mkną jak łodzie z sitowia, gonią jak orzeł ofiarę. ²⁷ Gdy powiem: Zapomnę o męce, odmienię, rozjaśnię oblicze - ²⁸ drżę na myśl o cierpieniu, pewny, że mnie nie uwolni. ²⁹ Jestem grzesznikiem, przyznaję*. Więc po co się męczę na próżno? ³⁰ Choćbym się w śniegu wykąpał, a ługiem umył swe ręce; ³¹ umieścisz mnie tam, na dole*. Nawet mój płaszcz mną się brzydzi. ³² Nie człowiek to, aby Mu odrzec: "Razem stawajmy u sądu!" ³³ Czy jest między nami rozjemca, co rękę położy na obu? ³⁴ Niech zdejmie ze mnie swą rózgę i strachem mnie nie napełnia, ³⁵ bym mówić zdołał bez lęku... A tak, ja nie mam śmiałości.
10 ¹ Życie obrzydło mojej duszy, przedstawię Jemu swą sprawę, odezwę się w bólu mej duszy! ² Nie potępiaj mnie, powiem do Boga. Dlaczego dokuczasz mi, powiedz! ³ Przyjemnie ci mnie uciskać, odrzucać dzieło swoich rąk i sprzyjać radzie występnych? ⁴ Czy oczy Twoje cielesne lub patrzysz na sposób ludzki? ⁵ Czy dni Twoje są jak dni człowieka, jak wiek mężczyzny Twe lata*, ⁶ że szukasz u mnie przestępstwa i grzechu mego dochodzisz? ⁷ Choć wiesz, żem przecież nie zgrzeszył, nikt mnie z Twej ręki nie wyrwie. ⁸ Twe ręce ukształtowały mnie, uczyniły: opuszczonego dokoła* chcesz zniszczyć? ⁹ Wspomnij, żeś ulepił mnie z gliny: i chcesz obrócić mnie w proch? ¹⁰ Czy mnie nie zlałeś* jak mleko, czyż zsiąść się nie dałeś jak serowi*? ¹¹ Odziałeś mnie skórą i ciałem i spiąłeś żyłami i kośćmi, ¹² darzyłeś miłością, bogactwem, troskliwość Twa strzegła mi ducha - ¹³ a w sercu to ukrywałeś? Teraz już znam Twe zamiary*. ¹⁴ Tylko czyhałeś na mój grzech, nie chcesz mnie uwolnić od winy. ¹⁵ Biada mi, gdybym ja zgrzeszył! Choć sprawiedliwy, nie podniosę głowy, syty pogardy, niedolą pojony. ¹⁶ Pysznego złowisz jak lwiątko, na nowo użyjesz Twej mocy, ¹⁷ postawisz mi świeże dowody, gniew swój umocnisz powtórnie, sprowadzisz nowe zastępy. ¹⁸ Czemuż wywiodłeś mnie z łona? Bodajbym zginął i nikt mnie nie widział, ¹⁹ jak ktoś, co nigdy nie istniał, od łona złożony do grobu. ²⁰ Czyż nie krótkie są dni mego życia? Odwróć Twój wzrok, niech trochę rozjaśnię oblicze, ²¹ nim pójdę, by nigdy nie wrócić, do kraju pełnego ciemności, ²² do ziemi czarnej jak noc*, do cienia chaosu i śmierci, gdzie świecą jedynie mroki».
11 ¹ Wówczas zabrał głos Sofar z Naamy i tak rzekł: ² «Czyż nie dostanie odprawy gaduła, a wymowny człowiek ma słuszność? ³ Czy mężowie zamilkną słysząc brednie, czy szyderstwo nie otrzyma nagany? ⁴ Rzekłeś: "Nauka* moja czysta, niewinny jestem w Twych oczach". ⁵ Lecz gdyby Bóg przemówił i zaczął z tobą rozmawiać, ⁶ objawił ci tajniki rozumu, gdyż wieloraka to mądrość*: poznałbyś, ile Bóg ci zapomniał. ⁷ Czy dosięgniesz głębin Boga, dotrzesz do granic Wszechmocnego? ⁸ Wyższe nad niebo*. Przenikniesz? Głębsze niż Szeol. Czy zbadasz? ⁹ Powierzchnią dłuższe od ziemi i szersze nawet od morza. ¹⁰ Gdy przechodzi, nakłada więzy, woła na sąd, kto zabroni?* ¹¹ Ludzie podstępni są Mu jawni, widzi zło, bo uważa. ¹² Lekkoduch* niech się hamuje, a płochy niech wejdzie w siebie. ¹³ Gdy będziesz miał wierne serce, do Niego wzniesiesz* swe ręce, ¹⁴ gdy odsuniesz dłonie od występku i nie ścierpisz grzechu w namiocie - ¹⁵ to głowę podniesiesz: bez winyś; staniesz się mocnym: bez lęku. ¹⁶ Cierpienie twe pójdzie w niepamięć, jak deszcz miniony je wspomnisz. ¹⁷ Życie roztoczy swój blask jak południe, mrok* się przemieni w poranek. ¹⁸ Pełen nadziei, ufności, odpoczniesz bezpiecznie strzeżony. ¹⁹ Nikt nie zakłóci spokoju, a wielu ci będzie schlebiało. ²⁰ Lecz oczy występnych osłabną, nie znajdą dla siebie schronienia, ufność ich - wyzionąć ducha»*.
12 ¹ Hiob na to odpowiedział: ² «Prawda, jesteście potężni, a z wami już mądrość zaginie... ³ I ja mam rozsądek jak wy, <nie ustępuję wam w niczym>. Komu te rzeczy nieznane? ⁴ Na drwiny się bliźnich narażam, gdy proszę, by Bóg się odezwał. Z czystego, prawego się śmieją. ⁵ "Wzgarda dla ginących" - myśli bezpieczny - "popchnąć tego, komu nogi się chwieją". ⁶ Spokojne namioty złoczyńców, kto gniewa Boga, jest dufny; za rękę go Bóg prowadzi. ⁷ Zapytaj zwierząt - pouczą. I ptaki w powietrzu powiedzą. ⁸ Zapytaj Podziemia*, wyjaśni; pouczą cię i ryby w morzu. ⁹ Któż by z nich tego nie wiedział, że ręka Pana uczyniła wszystko: ¹⁰ w Jego ręku - tchnienie życia i dusza każdego człowieka. ¹¹ Czyż ucho nie bada mowy, a smak nie kosztuje pokarmu? ¹² [Więc tylko] u starców jest mądrość, roztropność u wiekiem podeszłych? ¹³ On ma potęgę i rozum, rozsądek znać w Jego planach. ¹⁴ Gdy On rozwali - któż odbuduje, gdy zamknie, kto by otworzył? ¹⁵ Gdy wody wstrzyma - jest susza; zwolni je - ziemię spustoszą. ¹⁶ U Niego zwycięstwo i siła*, ma w ręku błądzących i kłamców. ¹⁷ * Radców przyda niemądrych, a sędziów wyzuje z rozsądku. ¹⁸ Królów pozbawi* ich władzy i sznurem skrępuje ich biodra. ¹⁹ Kapłanów pośle nierozważnych*, powali największych mocarzy. ²⁰ Głos uzdolnionym odbierze, rozsądku pozbawi i starców,