Przypisy

4,1 - Gdy w latach 720-700 armia asyryjska poczyniła szereg wypadów do Palestyny i zapowiedziany wyrok na Jerozolimę (zob. Mi 1,10) już się spełnił. Micheasz wieści nowe objawienie, pełne wspaniałych nadziei: wizję powszechnego królestwa sprawiedliwości i pokoju. Pod obrazem Jerozolimy, wywyższonej ponad otaczające ją pagórki, Micheasz widzi boskie źródło światła i świętości, objawionej wszystkim ludziom (por. Iz 2,2nn; są to te same słowa: prawdopodobnie obaj prorocy cytują jakiś fragment starszej literatury; por. też Iz 60,1-22).
4,5 - Późniejszy dodatek liturgiczny, jak Iz 2,5.
4,6 - Zapowiedziane królestwo pokoju (w. 1-4) nastąpi dopiero po odbyciu kary wygnania. Powrót wygnańców odbędzie się w atmosferze ciepła, miłości i bezpieczeństwa pod skrzydłami Boga jako Dobrego Pasterza (por. Ez 34,11-16; Iz 40,11).
4,8 - "Wieżo Trzody" - hebr.: Migdal-Eder, nazwa miejscowości z czasów patriarchy Jakuba (Rdz 35,21); tu przenośnie o Jerozolimie jako bezpieczniej owczarni; "Ostojo" - hebr.: Ofel, wzgórze w południowo-wschodniej części starej Jerozolimy, za czasów Dawida silnie ufortyfikowane, mieściło rezydencję królewską; tutaj symbol władzy i bezpieczeństwa.
4,10 - Wzmianka o Babilonie jest późniejszym dodatkiem.
4,11 - W odróżnieniu od poprzednich, ta przepowiednia opisuje uwolnienie się Syjonu od oblężenia własnymi siłami (por. Iz 10,24-27 itd.). Nie można jednak stwierdzić w historii Jerozolimy takiego oblężenia. Może chodzi tu o inwazję Sennacheryba w r. 701? Później ataki na Jerozolimę i jej zwycięstwa staną się tematem eschatologicznym (Ez 38,1-39,29; Jl 4,1-21; Za 14,1-21).
4,14 - W Wlg zaczyna się rozdział 5. "Córką band" nazwany Izrael dla podkreślenia jego deprawacji; Wlg: "córko zbójcy"; inni tłum.: "Teraz się zbieraj do wypadów, zwolenniczko wypadów" lub "Wtedy zgraja będzie żałować". LXX: "Teraz obwaruj się, domu warowny"; Wlg: "Teraz zburzona będziesz, córko zbójcy"; "przeciw nam": Prorok utożsamia się z cierpiącym narodem; "sędziego Izraela": króla (Am 2,3). Tak poniżonego "sędziego Izraela", tj. króla Ezechiasza (2 Krl 18,13-16), i opłakany stan Izraela (por. Mi 2-3) Prorok zręcznie zestawia z Mesjaszem-Królem, którego narodziny zapoczątkują nową erę chwały i pokoju (por. Iz 9,5).