Ps 104,1-106,48
KSIĘGA CZWARTA
PSALM 104(103)*
Stworzenie wielbi Boga
1 Błogosław, duszo moja, Pana!
O Boże mój, Panie, jesteś bardzo wielki!
Odziany we wspaniałość i majestat,
2 światłem okryty jak płaszczem*.
Rozpostarłeś niebo jak namiot,
3 wzniosłeś swe komnaty nad wodami*.
Za rydwan masz obłoki,
przechadzasz się na skrzydłach wiatru.
4 Jako swych posłów używasz wichry,
jako sługi - ogień i płomienie*.
5 Umocniłeś ziemię w jej podstawach:
na wieki wieków się nie zachwieje.
6 Jak szatą okryłeś ją Wielką Otchłanią,
stanęły wody ponad górami*.
7 Musiały uciekać wobec Twej groźby,
na głos Twego grzmotu popadły w przerażenie.
8 Wzniosły się na góry, opadły na doliny,
na miejsce, któreś im naznaczył.
9 Zakreśliłeś granicę, której nie przekraczają,
nigdy nie wrócą, by zalać ziemię*.
10 Ty zdroje kierujesz do strumieni,
co pośród gór się sączą:
11 poją one wszelkie zwierzęta polne,
[tam] dzikie osły gaszą swe pragnienie;
12 nad nimi mieszka ptactwo powietrzne,
spomiędzy gałęzi głos swój wydaje.
13 Z Twoich komnat nawadniasz góry*,
aby owocem Twych dzieł nasycić ziemię.
14 Każesz rosnąć trawie dla bydła
i roślinom, by człowiekowi służyły,
aby z roli dobywał chleb
15 i wino, co rozwesela serce ludzkie,
by rozpogadzać twarze oliwą*,
by serce ludzkie chleb krzepił.
16 Drzewa Pana* mają wody do syta,
cedry Libanu, które zasadził.
17 Tam ptactwo zakłada gniazda,
na cyprysach* są domy bocianów.
18 Wysokie góry dla kozic,
a skały są kryjówką dla borsuków*.
19 Tyś stworzył księżyc, aby czas wskazywał*;
słońce poznało swój zachód.
20 Mrok sprowadzasz i noc nastaje,
w niej krąży wszelki zwierz leśny.
21 Lwiątka ryczą za łupem,
domagają się żeru od Boga.
22 Gdy słońce wzejdzie, wracają
i kładą się w swych legowiskach.
23 Człowiek wychodzi do swojej pracy,
do trudu swojego aż do wieczora.
24 Jak liczne są dzieła Twoje, Panie!
Ty wszystko mądrze uczyniłeś:
ziemia jest pełna Twych stworzeń.
25 Oto morze wielkie, długie i szerokie,
a w nim jest bez liku żyjątek
i zwierząt wielkich i małych.
26 Tamtędy wędrują okręty,
i Lewiatan, którego stworzyłeś na to,
aby w nim igrał.
27 Wszystko to czeka na Ciebie,
byś dał im pokarm w swym czasie.
28 * Gdy im udzielasz, zbierają;
gdy rękę swą otwierasz, sycą się dobrami.
29 Gdy skryjesz swe oblicze, wpadają w niepokój;
gdy im oddech odbierasz, marnieją
i powracają do swojego prochu.
30 Stwarzasz je, gdy ślesz swego Ducha
i odnawiasz oblicze ziemi.
31 Niech chwała Pana trwa na wieki:
niech Pan się raduje z dzieł swoich.
32 Na ziemię patrzy, a ona drży;
dotyka gór, a one dymią*.
33 Póki mego życia, chcę śpiewać Panu
i grać mojemu Bogu, póki mi życia starczy.
34 Niech miła Mu będzie pieśń moja,
będę radował się w Panu.
35 Niech znikną z ziemi grzesznicy
i niech już nie będzie występnych!
Błogosław, duszo moja, Pana!
Alleluja*.
PSALM 105(104)*
Bóg wierny przymierzu z Abrahamem
1 Sławcie Pana, wzywajcie Jego imienia,
głoście dzieła Jego wśród narodów!
2 Śpiewajcie Mu i grajcie Mu,
rozpowiadajcie wszystkie Jego cuda!
3 Szczyćcie się Jego świętym imieniem;
niech się weseli serce szukających Pana!
4 Rozmyślajcie o Panu i Jego potędze,
szukajcie zawsze Jego oblicza!*
5 Pamiętajcie o cudach, które On zdziałał,
o Jego znakach i sądach ust Jego,
6 potomstwo Abrahama, Jego słudzy,
synowie Jakuba, Jego wybrańcy.
7 On, Jahwe, jest naszym Bogiem:
Jego wyroki obejmują świat cały.
8 Na wieki pamięta o swoim przymierzu,
obietnicę dał dla tysiąca pokoleń.
9 * Zawarł je z Abrahamem
i przysięgę dał Izaakowi,
10 ustanowił dla Jakuba jako prawo,
dla Izraela jako wieczne przymierze,
11 mówiąc: Dam tobie ziemię Kanaan
na waszą własność dziedziczną.
12 Kiedy ich było niewielu,
nieliczni i obcy w niej,
13 i wędrowali od szczepu do szczepu,
z jednego królestwa do drugiego ludu,
14 nikomu nie pozwolił ich uciskać
i z ich powodu karał królów*:
15 «Nie dotykajcie moich pomazańców
i prorokom moim nie czyńcie krzywdy!»
16 * Potem przywołał głód na ziemię
i odebrał cały zapas chleba.
17 Wysłał przed nimi człowieka:
Józefa sprzedano jako niewolnika.
18 Kajdanami ścisnęli jego nogi,
w żelazo zakuli jego szyję,
19 aż się spełniła jego przepowiednia
i słowo Pańskie dało mu świadectwo.
20 Posłał król, by uwolnić go,
i władca ludów, aby go wyzwolić.
21 Ustanowił go panem nad swoim domem
i władcą nad całą swoją posiadłością,
22 by według swej myśli pouczał jego dostojników
a jego starszyznę uczył mądrości.
23 Wówczas Izrael wkroczył do Egiptu,
Jakub był gościem w kraju Chama.
24 Licznie rozmnożył swój naród,
uczynił go mocniejszym od jego wrogów.
25 Ich to serce odmienił, ażeby znienawidzili lud Jego
i wobec Jego sług postępowali zdradziecko.
26 Wtedy posłał sługę swojego, Mojżesza,
i Aarona, którego sobie wybrał.
27 * Oni okazali w Egipcie* Jego znaki
i cuda w krainie Chama.
28 Zesłał ciemności i nastał mrok,
lecz nie przestrzegali słów Jego*.
29 W krew zamienił ich wody
i pozabijał ich ryby.
30 Od żab się zaroiła ich ziemia,
[nawet] w komnatach ich królów.
31 Rzekł, i robactwo się zjawiło,
komary w całym ich kraju.
32 Zesłał im grad zamiast deszczu
i ogień palący na ich ziemię.
33 Poraził im winorośle i figowce
i drzewa połamał w ich kraju.
34 Rzekł, i nadciągnęła szarańcza,
niezliczone mnóstwo świerszczy.
35 Pożarły one całą trawę w ich kraju
i zjadły płody na ich roli.
36 Pobił wszystkich pierworodnych w ich ziemi,
pierwociny całej ich siły.
37 A tamtych wyprowadził ze srebrem i złotem
i nie było słabego w Jego pokoleniach.
38 Egipcjanie byli radzi z ich wyjścia,
bo lęk ich ogarnął przed nimi.
39 * Chmurę rozpostarł jako osłonę
i ogień, by świecił wśród nocy.
40 Prosili i przywiódł przepiórki,
i nasycił ich chlebem z nieba.
41 Rozdarł skałę i spłynęła woda,
popłynęła w pustyni jak rzeka.
42 Pamiętał bowiem o swym świętym słowie,
[danym] Abrahamowi, słudze swojemu.
43 I wyprowadził lud swój wśród radości,
wśród wesela - swoich wybranych.
44 I darował im ziemie narodów,
i zawładnęli owocem pracy* ludów,
45 by strzegli Jego przykazań
i prawa zachowywali.
Alleluja.
PSALM 106(105)*
Niewdzięczność ludu wybranego
1 Alleluja.
Chwalcie Pana, bo dobry,
bo na wieki Jego łaskawość*.
2 Któż opowie dzieła potęgi Pana,
ogłosi wszystkie Jego pochwały?
3 Szczęśliwi, którzy strzegą przykazań,
w każdym czasie czynią to, co sprawiedliwe.
4 * Pamiętaj o nas, Panie, gdyż masz upodobanie w swym ludzie.
Przyjdź nam z pomocą,
5 abyśmy ujrzeli szczęście Twych wybranych,
radowali się radością Twojego ludu,
chlubili się razem z Twoim dziedzictwem.
6 Zgrzeszyliśmy, wraz z naszymi przodkami,
popełniliśmy nieprawość, żyliśmy występnie*.
7 * Ojcowie nasi w Egipcie
nie pojęli Twych cudów,
nie pamiętali ogromu łask Twoich,
lecz zbuntowali się przeciw Najwyższemu nad Morzem Czerwonym.
8 Ale ocalił ich przez wzgląd na swoje imię,
aby objawić swoją potęgę.
9 Zgromił Morze Czerwone i wyschło,
i poprowadził ich przez fale jakby przez pustynię.
10 I ocalił ich z ręki ciemięzcy,
i z ręki przeciwnika uwolnił.
11 Wody pokryły ich wrogów:
ani jeden z nich nie pozostał.
12 Słowom więc Jego uwierzyli
i śpiewali Jemu pochwały.
13 Szybko o dziełach Jego zapomnieli:
na Jego radę nie czekali.
14 * Pałali żądzą na pustyni,
na próbę wystawiali Boga na odludziu.
15 Uczynił zadość ich żądaniu,
lecz zesłał na nich zarazę.
16 * Zazdrościli Mojżeszowi w obozie,
Aaronowi, świętemu Pańskiemu.
17 Otwarła się ziemia i połknęła Datana,
i nakryła zgraje Abirama.
18 I ogień zapłonął przeciw ich zgrai,
i płomień spalił bezecnych.
19 * U stóp Horebu zrobili cielca
i oddawali pokłon ulanemu posągowi.
20 Zamienili swą Chwałę
na wizerunek cielca jedzącego siano.
21 Zapomnieli o Bogu, który ich ocalił,
który wielkich rzeczy dokonał w Egipcie,
22 dziwów - w krainie Chama,
zdumiewających - nad Morzem Czerwonym.
23 Postanowił ich zatem wytracić,
gdyby nie Mojżesz, Jego wybraniec:
on wstawił się do Niego,
aby gniew Jego odwrócić, by ich nie wyniszczył*.
24 * I wzgardzili wspaniałą ziemią,
nie uwierzyli Jego słowu.
25 Ale szemrali w swoich namiotach,
nie słuchali głosu Pańskiego.
26 I przysiągł im z ręką podniesioną*,
że powali ich na pustyni,
27 że ich potomstwo rozproszy wśród ludów,
że ich rozsypie po krajach.
28 Potem przystali do Baal-Peora,
spożywali z ofiar dla [bogów] umarłych*.
29 Drażnili Go swymi postępkami
i spadła na nich plaga.
30 Lecz powstał Pinchas*, odbył sąd
i zaraza ustąpiła.
31 Uznano mu to za czyn sprawiedliwy
z pokolenia na pokolenie, na zawsze.
32 * Rozdrażnili Go znowu przy wodach Meriba;
przez nich nieszczęście spotkało Mojżesza,
33 bo rozgoryczyli jego ducha
i nierozważnie powiedział swymi wargami.
34 Nie wytracili narodów,
jak im to Pan nakazał.
35 Lecz się zmieszali z poganami
i nauczyli się ich uczynków;
36 poczęli czcić ich bałwany,
które się stały dla nich pułapką.
37 * I składali w ofierze swych synów
i swoje córki złym duchom.
38 I krew niewinną przelali:
<krew synów swoich i córek,
które złożyli w ofierze posągom kananejskim>*.
I ziemia krwią się skalała,
39 a oni się splamili swoimi czynami
i swoimi występkami dopuścili się wiarołomstwa.
40 Gniew Pana zapłonął przeciw Jego ludowi,
tak iż poczuł wstręt do swego dziedzictwa.
41 I wydał ich w ręce pogan,
a zapanowali nad nimi ich przeciwnicy.
42 Ich wrogowie znęcali się nad nimi;
pod ręką ich doznawali ucisku.
43 Wielokrotnie ich uwalniał,
oni zaś sprzeciwiali się Jego planom*,
ginęli zatem przez swe nieprawości.
44 Lecz wejrzał na ich utrapienie,
gdy wysłuchiwał ich błagań.
45 I wspomniał dla ich dobra na swoje przymierze
i pożałował [ich] w swej wielkiej łaskawości.
46 I wzbudził dla nich litość
u wszystkich, co ich uprowadzili w niewolę*.
47 Ratuj nas, Panie, Boże nasz,
zgromadź spośród narodów*,
abyśmy wielbili święte imię Twoje
i dumni byli z Twej chwały.
48 Błogosławiony Pan, Bóg Izraela,
od wieków na wieki!
A cały lud niech powie: Amen!
Alleluja!*
Odsłuchaj
Przypisy
104,1 - Ps 104 Indywidualny hymn pochwalny.104,2 - Por. Iz 60,19; 1 Tm 6,16.
104,3 - Kosmografia semicka (Rdz 1,7). Także w Ps 29[28],10 Bóg "zasiada" nad wodami. O Panu "cwałującym na obłokach" zob. Ps 68[67],5.
104,4 - Hbr 1,7 stosuje to do aniołów. "Ogień i płomienie" - tekst popr. Możliwe także jest tłum.: "płonący ogień" lub "płomienie ogniste".
104,6 - W czasie potopu: Rdz 7,20.
104,9 - Por. Rdz 9,11-15; Hi 38,8-11; Jr 5,22.
104,13 - Zob. przypis do Ps 33[32],7.
104,15 - Namaszczanie twarzy oliwą praktykowano m.in. jako wyraz świątecznej radości (Ps 23[22],5; Ps 45[44],8).
104,16 - Tzn. najwyższe i najpotężniejsze.
104,17 - Inni popr.: "na wierzchołkach".
104,18 - Chodzi o gatunek borsuka skalnego lub nawet koziorożca, a nie o świstaka żyjącego w Alpach i Tatrach.
104,19 - Izraelici posługiwali się przede wszystkim kalendarzem księżycowym, stąd księżyc wymieniony jest na pierwszym miejscu.
104,28 - Bóg jest Panem i stwórcą życia na ziemi. On daje wszystkim istotom życiodajne tchnienie; dopóki podtrzymuje je i syci swoimi dobrami - żyją, w przeciwnym wypadku umierają i wracają do ziemi (Hi 34,14n). Czynnikiem stwórczym i odnawiającym wszystko jest Duch Boży (Rdz 1,2; Rdz 2,7; Koh 12,7).
104,32 - Chodzi może o pożar lasu (od pioruna) lub wybuch wulkanu. Por. także Ps 144[143],5.
104,35 - Tłum. greckie umieszcza Alleluja na początku Ps 105[104],1
105,1 - Ps 105 Hymn oparty na refleksjach nad zbawczą historią narodu. Por. Ps 78[77].
105,4 - Zwykle o uczęszczaniu do świątyni, ale także ogólniej o oddawaniu czci Bogu.
105,9 - Por. Rdz 15,3-5.
105,14 - Por. Rdz 12,10-20; Rdz 20,1-18; Rdz 26,1-11 (opowiadania o bardzo podobnych motywach).
105,16 - (Ps 105,16-23) - Tradycja biblijna o sprzedaniu Józefa do Egiptu (Rdz 37,28), który, ciesząc się specjalną opieką Bożą, uratował swą rodzinę w czasach głodu (Rdz 41,54-57; Rdz 42,25; Rdz 44,1nn; Rdz 45,5). Dzięki niemu cała rodzina przeniosła się do Egiptu, tworząc później naród izraelski. Por. także Dz 7,9-15.
105,27 - (Ps 105,27-37) - Opis plag egipskich (por. Ps 78[77],43-51) w nieco innej kolejności niż w Wj 7,14-12,30. Niektóre plagi psalm pomija. Wiersz 37 wreszcie opisuje samo cudowne wyjście z Egiptu (Wj 11,2n; Wj 12,31-36); - Tekst poprawiony.
105,28 - Tekst poprawiony.
105,39 - Cuda Boże w czasie wędrówki na pustyni (Wj 13,21n; Wj 14,9; Wj 16,13nn; Wj 17,6; Lb 20,7-11). Por. Ps 78[77],14nn.25-29.
105,44 - Dosł.: "trudem".
106,1 - Ps 106 Podobnie jak poprzedni, psalm ten zawiera refleksje nad zbawczą historią narodu z podkreśleniem jednak jego niewdzięczności (por. także Ps 78[77] oraz Ps 136[135]).
106,1 - Por. Ps 100[99],5; Ps 107[106],1; Ps 118[117],1; Jr 33,11.
106,4 - 1 os. l. mnogiej wg przekładów starożytnych; hebr. ma 2 os. 1. pojedynczej ("pamiętaj o mnie" itd.); cały psalm jednak ma charakter kolektywny.
106,6 - Zbiorowe wyznanie grzechów społeczności (por. 1 Krl 8,47; Lm 1,18; Lm 3,40nn; Dn 9,5-19).
106,7 - Por. Ps 78[77],17. O cudzie nad Morzem Czerwonym opowiada Wj 14,21-31; Wj 15,4-7.
106,14 - Wj 16,2-15; Lb 11,4-6.18-23.31nn.
106,16 - Bunt przeciw Mojżeszowi i Aaronowi pod wodzą Koracha (Lb 16). Psalm wymienia jedynie dwóch innych sprawców, zapewne z uwagi na potomków Koracha, sprawujących dziedzicznie urząd śpiewaków w świątyni. Aaron nazwany jest "świętym" (w. 16) ze względu na sprawowaną funkcję kapłańską (Kpł 21,6-8).
106,19 - Por. Wj 32,4.8; Pwt 9,12.16. Złoty cielec był zapewne pokryty złotem (Iz 30,22). Możliwe, iż był on odlany z samego złota (Wj 32,4), choć tego rodzaju posągi sporządzano raczej rzadko. Por. Jr 2,11; Rz 1,23 (cytat!).
106,23 - Por. Wj 32,11-17; Pwt 9,25-29.
106,24 - Por. Lb 13,25-14,4.
106,26 - Antropomorfizm częsty w ST, oznaczający bezwzględne wypełnienie groźby, które poręcza majestat Boży (Lb 14,11n).
106,28 - Epizod bałwochwalstwa uprawianego w pobliżu góry Peor, w Moabie, na cześć Baala (Lb 25 - por. Lb 23,28), uważany (Oz 9,10) za początek niewierności Izraela w Zajordaniu. W przeciwieństwie do Boga żywego (Jr 10,10), bożki pogańskie są martwe ("umarłe").
106,30 - Jeden z kapłanów, syn Eleazara, wnuk Aarona (por. Lb 25,7).
106,32 - Por. Ps 95[94],8n; Wj 17,1-7; Lb 20,2-13.
106,37 - (Ps 106,37n) - Ofiary składane z dzieci (m.in. na cześć Molocha w Tofet w Dolinie Synów Hinnoma w Jerozolimie) przejęli Izraelici z otoczenia kananejskiego (por. Kpł 18,21; Pwt 12,31; Jr 7,31; Jr 19,5). Obcy bogowie nazwani są tu "złymi duchami" (dokładniejsze znaczenie terminu sadim nie jest znane).
106,38 - Dwa środkowe wiersze w w. 38 stanowią zbędną glosę, zresztą błędna w tym miejscu, bo tu chodzi o zabójstwa w wyniku niesprawiedliwych wyroków sądowych (Iz 1,15n; Jr 22,3.13; Mi 3,2n).
106,43 - Tekst popr.: hebr.: "swym planom".
106,46 - Aluzja do zakończenia niewoli babilońskiej (2 Krn 36,22n; Ezd 1,1-4).
106,47 - Tekst zakłada społeczność izraelską przebywającą w niewoli lub w rozproszeniu.
106,48 - Doksologia czwartej księgi Psałterza wraz ze starożytną wskazówką liturgiczną.
Powiązane utwory
O Panie, ześlij swego Ducha Gizela Skop - Ps 104[103]
Droga do Nieba; Exsultate Deo - 1-głosowyZobacz psalm
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150
