Ps 104,1-106,48
Przypisy
104,1 - Ps 104 Indywidualny hymn pochwalny.104,2 - Por. Iz 60,19; 1 Tm 6,16.
104,3 - Kosmografia semicka (Rdz 1,7). Także w Ps 29[28],10 Bóg "zasiada" nad wodami. O Panu "cwałującym na obłokach" zob. Ps 68[67],5.
104,4 - Hbr 1,7 stosuje to do aniołów. "Ogień i płomienie" - tekst popr. Możliwe także jest tłum.: "płonący ogień" lub "płomienie ogniste".
104,6 - W czasie potopu: Rdz 7,20.
104,9 - Por. Rdz 9,11-15; Hi 38,8-11; Jr 5,22.
104,13 - Zob. przypis do Ps 33[32],7.
104,15 - Namaszczanie twarzy oliwą praktykowano m.in. jako wyraz świątecznej radości (Ps 23[22],5; Ps 45[44],8).
104,16 - Tzn. najwyższe i najpotężniejsze.
104,17 - Inni popr.: "na wierzchołkach".
104,18 - Chodzi o gatunek borsuka skalnego lub nawet koziorożca, a nie o świstaka żyjącego w Alpach i Tatrach.
104,19 - Izraelici posługiwali się przede wszystkim kalendarzem księżycowym, stąd księżyc wymieniony jest na pierwszym miejscu.
104,28 - Bóg jest Panem i stwórcą życia na ziemi. On daje wszystkim istotom życiodajne tchnienie; dopóki podtrzymuje je i syci swoimi dobrami - żyją, w przeciwnym wypadku umierają i wracają do ziemi (Hi 34,14n). Czynnikiem stwórczym i odnawiającym wszystko jest Duch Boży (Rdz 1,2; Rdz 2,7; Koh 12,7).
104,32 - Chodzi może o pożar lasu (od pioruna) lub wybuch wulkanu. Por. także Ps 144[143],5.
104,35 - Tłum. greckie umieszcza Alleluja na początku Ps 105[104],1
105,1 - Ps 105 Hymn oparty na refleksjach nad zbawczą historią narodu. Por. Ps 78[77].
105,4 - Zwykle o uczęszczaniu do świątyni, ale także ogólniej o oddawaniu czci Bogu.
105,9 - Por. Rdz 15,3-5.
105,14 - Por. Rdz 12,10-20; Rdz 20,1-18; Rdz 26,1-11 (opowiadania o bardzo podobnych motywach).
105,16 - (Ps 105,16-23) - Tradycja biblijna o sprzedaniu Józefa do Egiptu (Rdz 37,28), który, ciesząc się specjalną opieką Bożą, uratował swą rodzinę w czasach głodu (Rdz 41,54-57; Rdz 42,25; Rdz 44,1nn; Rdz 45,5). Dzięki niemu cała rodzina przeniosła się do Egiptu, tworząc później naród izraelski. Por. także Dz 7,9-15.
105,27 - (Ps 105,27-37) - Opis plag egipskich (por. Ps 78[77],43-51) w nieco innej kolejności niż w Wj 7,14-12,30. Niektóre plagi psalm pomija. Wiersz 37 wreszcie opisuje samo cudowne wyjście z Egiptu (Wj 11,2n; Wj 12,31-36); - Tekst poprawiony.
105,28 - Tekst poprawiony.
105,39 - Cuda Boże w czasie wędrówki na pustyni (Wj 13,21n; Wj 14,9; Wj 16,13nn; Wj 17,6; Lb 20,7-11). Por. Ps 78[77],14nn.25-29.
105,44 - Dosł.: "trudem".
106,1 - Ps 106 Podobnie jak poprzedni, psalm ten zawiera refleksje nad zbawczą historią narodu z podkreśleniem jednak jego niewdzięczności (por. także Ps 78[77] oraz Ps 136[135]).
106,1 - Por. Ps 100[99],5; Ps 107[106],1; Ps 118[117],1; Jr 33,11.
106,4 - 1 os. l. mnogiej wg przekładów starożytnych; hebr. ma 2 os. 1. pojedynczej ("pamiętaj o mnie" itd.); cały psalm jednak ma charakter kolektywny.
106,6 - Zbiorowe wyznanie grzechów społeczności (por. 1 Krl 8,47; Lm 1,18; Lm 3,40nn; Dn 9,5-19).
106,7 - Por. Ps 78[77],17. O cudzie nad Morzem Czerwonym opowiada Wj 14,21-31; Wj 15,4-7.
106,14 - Wj 16,2-15; Lb 11,4-6.18-23.31nn.
106,16 - Bunt przeciw Mojżeszowi i Aaronowi pod wodzą Koracha (Lb 16). Psalm wymienia jedynie dwóch innych sprawców, zapewne z uwagi na potomków Koracha, sprawujących dziedzicznie urząd śpiewaków w świątyni. Aaron nazwany jest "świętym" (w. 16) ze względu na sprawowaną funkcję kapłańską (Kpł 21,6-8).
106,19 - Por. Wj 32,4.8; Pwt 9,12.16. Złoty cielec był zapewne pokryty złotem (Iz 30,22). Możliwe, iż był on odlany z samego złota (Wj 32,4), choć tego rodzaju posągi sporządzano raczej rzadko. Por. Jr 2,11; Rz 1,23 (cytat!).
106,23 - Por. Wj 32,11-17; Pwt 9,25-29.
106,24 - Por. Lb 13,25-14,4.
106,26 - Antropomorfizm częsty w ST, oznaczający bezwzględne wypełnienie groźby, które poręcza majestat Boży (Lb 14,11n).
106,28 - Epizod bałwochwalstwa uprawianego w pobliżu góry Peor, w Moabie, na cześć Baala (Lb 25 - por. Lb 23,28), uważany (Oz 9,10) za początek niewierności Izraela w Zajordaniu. W przeciwieństwie do Boga żywego (Jr 10,10), bożki pogańskie są martwe ("umarłe").
106,30 - Jeden z kapłanów, syn Eleazara, wnuk Aarona (por. Lb 25,7).
106,32 - Por. Ps 95[94],8n; Wj 17,1-7; Lb 20,2-13.
106,37 - (Ps 106,37n) - Ofiary składane z dzieci (m.in. na cześć Molocha w Tofet w Dolinie Synów Hinnoma w Jerozolimie) przejęli Izraelici z otoczenia kananejskiego (por. Kpł 18,21; Pwt 12,31; Jr 7,31; Jr 19,5). Obcy bogowie nazwani są tu "złymi duchami" (dokładniejsze znaczenie terminu sadim nie jest znane).
106,38 - Dwa środkowe wiersze w w. 38 stanowią zbędną glosę, zresztą błędna w tym miejscu, bo tu chodzi o zabójstwa w wyniku niesprawiedliwych wyroków sądowych (Iz 1,15n; Jr 22,3.13; Mi 3,2n).
106,43 - Tekst popr.: hebr.: "swym planom".
106,46 - Aluzja do zakończenia niewoli babilońskiej (2 Krn 36,22n; Ezd 1,1-4).
106,47 - Tekst zakłada społeczność izraelską przebywającą w niewoli lub w rozproszeniu.
106,48 - Doksologia czwartej księgi Psałterza wraz ze starożytną wskazówką liturgiczną.
Powiązane utwory
O Panie, ześlij swego Ducha Gizela Skop - Ps 104[103]
Droga do Nieba; Exsultate Deo - 1-głosowyZobacz psalm
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150