Ps 42,1-49,21
KSIĘGA DRUGA
PSALM 42(41)* i 43(42)*
Tęsknota za Bogiem i świątynią z prośbą o powrót do świątyni
1 Kierownikowi chóru. Pieśń pouczająca. Synów Koracha.
2 Jak łania pragnie
wody ze strumieni,
tak dusza moja pragnie
Ciebie, Boże!
3 Dusza moja pragnie Boga,
Boga żywego:
kiedyż więc przyjdę i ujrzę
oblicze Boże?
4 Łzy stały się dla mnie chlebem
we dnie i w nocy,
gdy mówią mi co dzień:
«Gdzie jest twój Bóg?»*
5 Gdy wspominam o tym, rozrzewnia się dusza moja we mnie,
ponieważ wstępowałem do przedziwnego namiotu*,
do domu Bożego,
wśród głosów radości i dziękczynienia
w świątecznym orszaku.
6 Czemu jesteś zgnębiona, moja duszo,
i czemu jęczysz we mnie?
Ufaj Bogu, bo jeszcze Go będę wysławiać:
Zbawienie mego oblicza
7 i mojego Boga.
A we mnie samym dusza jest zgnębiona,
przeto wspominam Cię z ziemi Jordanu
i z ziemi Hermonu, i z góry Misar*.
8 Głębia przyzywa głębię
hukiem Twych potoków.
Wszystkie twe nurty i fale
nade mną się przewalają*.
9 Za dnia udziela mi
Pan swojej łaski,
a w nocy Mu śpiewam,
sławię Boga mego życia.
10 Mówię do Boga: Moja Skało*,
czemu zapominasz o mnie?
Czemu chodzę smutny,
gnębiony przez wroga?
11 Kości we mnie się kruszą,
gdy lżą mnie przeciwnicy,
gdy cały dzień mówią do mnie:
«Gdzie jest twój Bóg?»*
12 Czemu jesteś zgnębiona, moja duszo,
i czemu jęczysz we mnie?
Ufaj Bogu, bo jeszcze Go będę wysławiać:
Zbawienie mego oblicza i mojego Boga.
PSALM 43(42)
1 Wymierz mi, Boże, sprawiedliwość
i broń mojej sprawy
przeciw ludowi, co nie zna litości;
wybaw mnie od człowieka podstępnego i niegodziwego!
2 Przecież Ty jesteś Bogiem mej ucieczki,
dlaczego mnie odrzuciłeś?
Czemu chodzę smutny
gnębiony przez wroga?
3 Ześlij światłość swoją i wierność swoją:
niech one mnie wiodą
i niech mnie przywiodą na Twoją świętą górę*
i do Twych przybytków!
4 I przystąpię do ołtarza Bożego,
do Boga, który jest moim weselem.
Radośnie będę Cię chwalił przy wtórze harfy,
Boże, mój Boże!
5 Czemu jesteś zgnębiona, moja duszo,
i czemu jęczysz we mnie?
Ufaj Bogu, bo jeszcze Go będę wysławiać:
Zbawienie mego oblicza i mojego Boga.
PSALM 44(43)*
Błaganie odrzuconego chwilowo Izraela
1 Kierownikowi chóru. Synów Koracha. Pieśń pouczająca.
2 Boże, słyszeliśmy na własne uszy:
ojcowie nasi nam opowiedzieli
o czynie, którego za ich dni dokonałeś,
za dni starożytnych.
3 Ty własną ręką
wygnałeś pogan, a ich zasadziłeś*,
starłeś narody, a im dałeś przestrzeń.
4 Bo nie zdobyli kraju swoim mieczem
ani ich nie ocaliło własne ramię,
lecz prawica i ramię Twoje,
i światło Twego oblicza, boś ich umiłował.
5 Ty, o mój Boże, jesteś moim Królem,
który Jakubowi* zapewniałeś ocalenie.
6 Dzięki Tobie nacieramy na naszych wrogów
i naszych napastników depczemy* w imię Twoje.
7 Bo nie zaufałem mojemu łukowi
ani mój miecz mnie nie ocalił;
8 lecz Ty nas wybawiłeś od wrogów
i zawstydziłeś Tych, co nas nienawidzą.
9 W każdym czasie chlubimy się Bogiem
i sławimy bez przerwy Twe imię.
10 A jednak odrzuciłeś nas i zawstydziłeś,
i nie wyruszasz już z naszymi wojskami;
11 sprawiłeś, że ustępujemy przed wrogiem,
a ci, co nas nienawidzą, łup sobie zdobyli.
12 Na rzeź nas wydałeś jak owce
i rozproszyłeś nas między pogan*.
13 Swój lud sprzedałeś za bezcen*
i niewiele zyskałeś na tej sprzedaży.
14 * Wystawiłeś nas na wzgardę sąsiadom,
na śmiech i urąganie naszego otoczenia.
15 Uczyniłeś nas przedmiotem przysłowia wśród pogan,
ludy potrząsają głową nad nami.
16 Wciąż przede mną jest moja zniewaga
i wstyd mi twarz okrywa,
17 na głos miotającego obelgi i szyderstwa,
wobec wroga i mściciela.
18 Wszystko to na nas przyszło, a jednak myśmy nie zapomnieli o Tobie
i nie złamaliśmy Twego przymierza,
19 ani serce nasze się nie odwróciło
i kroki nasze nie zboczyły z Twej ścieżki,
20 kiedy nas starłeś w miejscu szakali*
i okryłeś nas mrokiem.
21 Gdybyśmy zapomnieli imię Boga naszego
i wyciągali ręce do obcego boga,
22 czyżby Bóg tego nie dostrzegł,
On, który zna tajniki serca?*
23 Lecz to przez wzgląd na Ciebie ciągle nas mordują,
mają nas za owce na rzeź przeznaczone*.
24 Ocknij się! Dlaczego śpisz, Panie?
Przebudź się! Nie odrzucaj na zawsze!
25 Dlaczego ukrywasz Twoje oblicze?*
Zapominasz o nędzy i ucisku naszym?
26 Albowiem dusza nasza pogrążyła się w prochu,
a ciało do ziemi*.
27 Powstań, przyjdź nam na pomoc
i wyzwól nas przez swą łaskawość!
PSALM 45(44)*
Weselna pieśń dla Pomazańca Bożego
1 Kierownikowi chóru. Na melodię: «Lilie...». Synów Koracha. Pieśń pouczająca. Pieśń miłosna.
2 Z mego serca tryska piękne słowo:
utwór mój głoszę dla króla;
mój język jest jak rylec biegłego pisarza.
3 Tyś najpiękniejszy z synów ludzkich*,
wdzięk rozlał się na twoich wargach:
przeto pobłogosławił tobie Bóg na wieki.
4 Bohaterze, przypasz do biodra swój miecz,
swą chlubę i ozdobę!
5 Szczęśliwie wstąp
na rydwan w obronie wiary, pokory i sprawiedliwości,
a prawica twoja niech ci wskaże wielkie czyny!*
6 Strzały twoje* są ostre - ludy poddają się tobie -
[trafiają] w serce wrogów króla.
7 Tron Twój, o Boże, trwa wiecznie,
berło Twego królestwa - berło sprawiedliwe.
8 Miłujesz sprawiedliwość, wstrętna ci nieprawość,
dlatego Bóg, twój Bóg, namaścił ciebie
olejkiem radości* hojniej niż równych ci losem;
9 wszystkie twoje szaty pachną mirrą, aloesem;
płynący z pałaców z kości słoniowej dźwięk lutni raduje ciebie.
10 Córki królewskie wychodzą ci na spotkanie*,
królowa w złocie z Ofiru stoi po twojej prawicy*.
11 Posłuchaj, córko, spójrz i nakłoń ucha,
zapomnij o twym narodzie, o domu twego ojca!*
12 Król pragnie twojej piękności:
on jest twym panem; oddaj mu pokłon!
13 I córa Tyru [nadchodzi] z darami;
możni narodów* szukają twych względów.
14 Cała pełna chwały* wchodzi córa królewska;
złotogłów jej odzieniem.
15 W szacie wzorzystej wiodą ją do króla;
za nią dziewice, jej druhny,
wprowadzają do ciebie*.
16 Przywodzą je z radością i z uniesieniem,
przyprowadzają do pałacu króla.
17 Niech twoi synowie zajmą miejsce twych ojców;
ustanów ich książętami po całej ziemi!
18 Przez wszystkie pokolenia upamiętnię twe imię;
dlatego po wiek wieków sławić cię będą narody*.
PSALM 46(45)*
Bóg naszą mocą
1 Kierownikowi chóru. Synów Koracha. Na melodię: «Alamot*...». Pieśń.
2 Bóg jest dla nas ucieczką i mocą:
łatwo znaleźć u Niego pomoc w trudnościach.
3 * Przeto się nie boimy, choćby waliła się ziemia
i góry zapadały w otchłań morza.
4 Niech wody jego burzą się i kipią,
niech góry się chwieją pod jego naporem:
<Pan Zastępów jest z nami,
Bóg Jakuba jest dla nas obroną>*.
5 Odnogi rzeki rozweselają miasto Boże* -
uświęcony przybytek Najwyższego.
6 Bóg jest w jego wnętrzu, więc się nie zachwieje;
Bóg mu pomoże o brzasku poranka*.
7 Zaszemrały narody, wzburzyły się królestwa.
Głos Jego zagrzmiał - rozpłynęła się ziemia*:
8 Pan Zastępów jest z nami,
Bóg Jakuba jest dla nas obroną.
9 Przyjdźcie, zobaczcie dzieła Pana,
dzieła zdumiewające, których dokonuje na ziemi.
10 On uśmierza wojny aż po krańce ziemi,
On kruszy łuki, łamie włócznie,
tarcze* pali w ogniu.
11 «Zatrzymajcie się, i we Mnie uznajcie Boga
wzniosłego wśród narodów, wzniosłego na ziemi!»
12 Pan Zastępów jest z nami,
Bóg Jakuba jest dla nas obroną.
PSALM 47(46)*
Bóg na tronie królewskim
1 Kierownikowi chóru. Synów Koracha. Psalm.
2 Wszystkie narody, klaskajcie w dłonie*,
wykrzykujcie Bogu radosnym głosem,
3 bo Pan najwyższy, straszliwy,
jest wielkim Królem nad całą ziemią.
4 On nam poddaje narody
i ludy rzuca pod nasze stopy*.
5 Wybiera dla nas dziedzictwo -
chlubę Jakuba, którego miłuje.
6 Wstąpił Bóg wśród radosnych okrzyków,
Pan przy dźwięku trąby*.
7 Śpiewajcie <naszemu> Bogu, śpiewajcie;
śpiewajcie Królowi naszemu, śpiewajcie!
8 Gdyż Bóg jest Królem całej ziemi,
hymn zaśpiewajcie!
9 Bóg króluje nad narodami,
Bóg zasiada na swym świętym tronie*.
10 Połączyli się władcy narodów
z ludem Boga Abrahama.
Bo możni* świata należą do Boga:
On zaś jest najwyższy.
PSALM 48(47)*
Jerozolima wyzwolona wielbi Boga
1 Pieśń. Psalm. Synów Koracha.
2 Wielki jest Pan i godzien wielkiej chwały
w mieście Boga naszego.
Góra Jego święta,
3 wspaniałe wzgórze,
radością jest całej ziemi;
góra Syjon, kraniec północy*,
jest miastem wielkiego Króla.
4 * Bóg w jego zamkach
okazuje się obroną.
5 Oto bowiem złączyli się królowie
i razem natarli.
6 Zaledwie ujrzeli, zdrętwieli,
zmieszali się i uciekli.
7 Drżenie ich tam chwyciło
jak bóle kobietę, gdy rodzi,
8 takie - jak kiedy wiatr wschodni
druzgoce okręty z Tarszisz.
9 Jakeśmy słyszeli, tak i zobaczyli,
w mieście Pana Zastępów,
w mieście Boga naszego:
Bóg je umacnia na wieki.
10 O Boże, rozważamy Twoją łaskawość
we wnętrzu Twojej świątyni.
11 Jak imię Twe, Boże, tak i chwała Twoja
sięga po krańce ziemi.
Prawica Twoja pełna jest sprawiedliwości.
12 Niech się weseli góra Syjon,
niech się radują córki* Judy
z powodu Twoich wyroków!
13 * Obchodźcie Syjon dokoła,
policzcie jego baszty.
14 Przypatrzcie się jego murom,
oglądajcie jego warownie,
by opowiedzieć przyszłym pokoleniom,
15 że Bóg jest naszym Bogiem na wieki wieków
i że On nas będzie prowadził*.
PSALM 49(48)*
Zagadka powodzenia bezbożnych
1 Kierownikowi chóru. Synów Koracha. Psalm.
2 Słuchajcie tego, wszystkiego narody,
nakłońcie uszu, wszyscy, co świat zamieszkujecie,
3 wy, niscy pochodzeniem, tak samo jak możni,
bogaty na równi z ubogim!
4 Moje usta wypowiedzą mądrość*,
a rozmyślanie mego serca - roztropność.
5 Nakłonię mego ucha ku przypowieści,
przy dźwięku liry wyjaśnię mą zagadkę*.
6 Dlaczego miałbym się trwożyć w dniach niedoli,
gdy otacza mnie złość podstępnych,
7 którzy ufają swoim dostatkom
i chełpią się z ogromu swych bogactw?
8 Nikt bowiem siebie samego nie może wykupić
ani nie uiści Bogu ceny swego wykupu
9 - jego życie jest zbyt kosztowne
i nie zdarzy się to nigdy* -
10 by móc żyć na wieki i nie doznać zagłady.
11 [Każdy] bowiem widzi: mędrcy umierają,
tak jednakowo ginie głupi i prostak,
zostawiając obcym swoje bogactwa.
12 Groby są ich domami na wieki,
ich mieszkaniem na wszystkie pokolenia,
choć imionami swymi nazywali ziemie.
13 Bo człowiek nie będzie trwał w dostatku,
przyrównany jest do bydląt, które giną*.
14 Taka jest droga tych, co ufność pokładają w sobie,
i [taka] przyszłość miłośników własnej mowy.
15 Do Szeolu są gnani jak owce,
pasie ich śmierć*, zejdą prosto do grobu,
serca prawych zapanują nad nimi,
rano zniknie ich postać,
Szeol ich mieszkaniem.
16 Lecz Bóg wyzwoli moją duszę
z mocy Szeolu, bo mię zabierze*.
17 Nie obawiaj się, jeśli ktoś się wzbogaci,
jeżeli wzrośnie zamożność jego domu:
18 bo kiedy umrze, nic z sobą nie weźmie,
a jego zamożność nie pójdzie za nim*.
19 I chociaż w życiu sobie pochlebia:
«Będą cię sławić, że dobrześ się urządził»,
20 musi iść do pokolenia swych przodków,
do tych, co na wieki nie zobaczą światła*.
21 Człowiek, co w dostatku żyje, ale się nie zastanawia,
przyrównany jest do bydląt, które giną.
Odsłuchaj
Przypisy
42,1 - Ps 42/43 Oba psalmy stanowią całość (por. refren Ps 42,6.12; Ps 43,5) i należą do indywidualnych lamentacji.42,4 - (Ps 42, 4.11) - Por. Jl 2,17.
42,5 - Wg przekł. staroż.
42,7 - Psalmista znajduje się u źródeł Jordanu. Misar jest jedną z gór w masywie Hermonu.
42,8 - Aluzja do praoceanu lub potopu, potężnych żywiołów, podporządkowanych Bogu, a groźnych dla człowieka (por. Ps 18[17],5; Ps 69[68],3).
42,10 - Por. np. Ps 18[17],3; Ps 31[30],4; Ps 95[94],1.
42,11 - (Ps 42, 4.11) - Por. Jl 2,17.
43,3 - Na Syjon ,gdzie mieściła się świątynia Pańska.
44,1 - Ps 44 Lamentacja zbiorowa w chwili ucisku narodu izraelskiego.
44,3 - Bóg umieścił swój naród w swej ziemi, zapewniając mu najlepsze warunki rozwoju - por. Ps 80[79],9; 2 Sm 7,10; Jr 11,17; Jr 12,2.
44,5 - Tj. całemu Izraelowi.
44,6 - Aluzja do okrutnych zwyczajów wojny zdobywczej (por. Joz 10,24), praktykowanych na całym Wschodzie. Tutaj przenośnie o zwycięstwie (por. Ps 60[59],14).
44,12 - Chodzi o wygnanie (por. Ez 5,10.12; Ez 12,14nn).
44,13 - Por. Sdz 2,14; Sdz 3,8; 1 Sm 12,9.
44,14 - Por. Ps 79[78],4; Ps 80[79],7; Jr 18,16; Jr 24,9; Lm 2,15nn.
44,20 - Tłum. przypuszczalne. Chodzi o pustynię lub ruiny zburzonego miasta (por. Iz 13,22; Iz 34,13; Jr 4,29; Lm 5,18).
44,22 - Por. Ps 7,10; Ps 139[138],23n; Jr 17,10.
44,23 - Cyt. w Rz 8,36.
44,25 - Zob. przypis do Ps 13[12],2.
44,26 - Aluzja do gestów pokutnych.
45,1 - Ps 45 Psalm "królewski" na zaślubiny monarchy. Hbr 1,8-9 stosuje ww. 7-8 do Chrystusa. Może nawiązują do Ps 45 także słowa Jezusa o oblubieńcu w Mt 9,15; J 3,29.
45,3 - Por. Iz 33,17.
45,5 - Tekst zapewne skażony; tłum. przybliżone. Por. Iz 11,4n.
45,6 - Por. Ps 18[17],35.
45,8 - Przekazanie władzy królewskiej odbywało się ceremonialnie przez namaszczenie; dokonywał go prorok lub kapłan (por. 1 Sm 10,1; 1 Sm 15,17; 2 Sm 12,7). Zwyczaj ten, znany również w dawnej Syrii, posiadał u Izraelitów znaczenie religijne. "Olejek radości" (por. Iz 61,3) nasuwa ideę królowania eschatologicznego.
45,10 - "Spotkanie" - scena wprowadzenia królewskiej małżonki, która zajmuje honorowe miejsce. Następne słowa od wiersza 11 są rodzajem upomnienia dla niej; "po prawicy" - inni popr.: "między twymi ulubienicami".
45,11 - Por. Rdz 12,1.15; Joz 24,2.14n; Ez 16,3.
45,13 - Popr. wg. Targ. TM ma: "narodu" (mianowicie izraelskiego). O eschatologicznej wędrówce narodów na Syjon por. Iz 2,2-3; Iz 56,7; Iz 60,3nn; Iz 66,18nn.
45,14 - Tekst skażony, różnie popr. Inni tłum.: "ozdobiona kosztownościami".
45,15 - Tekst skażony; tłum. przypuszczalne. Inni popr.: "dla niej".
45,18 - Por. Rdz 49,8; Iz 62,7: "narody" ówczesnego świata.
46,1 - Ps 46 Przeznaczony do zbiorowego wykonania, psalm ufności.
46,1 - Niektóre psalmy podają wskazówki co do melodii, wg której należało je śpiewać (por. np. Ps 9,1; Ps 22[21],1; Ps 45[44],1; Ps 53[52],1; Ps 56[55],1; Ps 57[56],1; Ps 58[57],1; Ps 59[58],1; Ps 60[59],1; Ps 69[68],1; Ps 75[74],1). Mimo podanych pierwszych słów pieśni, melodie te są zupełnie nieznane.
46,3 - Straszne nieszczęścia dziejowe, przedstawione obrazowo jako kataklizmy natury, nie mogą być groźne dla ufających Panu. Pełne grozy obrazy są dalekim echem podań o walce żywiołów; Pan je ujarzmia (por. Ps 65[64],7n; Hi 38,8-11).
46,4 - Refren dodany tutaj analogicznie do w. 8 i 12 (por. Sela!).
46,5 - Aluzja do rzek w raju (Rdz 2,10-14), umieszczonych przez proroków również w wizji eschatologicznej Jerozolimy (por. Ez 47,1nn; Jl 4,18; Za 14,8), mimo że miasto to nie posiadało rzek. Temat ten w NT symbolicznie rozwija Ap 22,1.
46,6 - Ranek jest w psalmach szczególną porą Bożej pomocy (por. Ps 90[89],14; Ps 143[142],8).
46,7 - Por. Jl 4,16 a.
46,10 - Wg LXX; hebr.: "rydwany". Zgodnie ze starodawnym zwyczajem zdobyty sprzęt wojenny zostaje spalony (Joz 11,6.9; Iz 9,4).
47,1 - Ps 47 Psalm królewski na cześć Boga, pochodzenia kultowego o perspektywach eschatologicznych.
47,2 - Por. Ps 98[97],8; 2 Krl 11,12.
47,4 - Zob. przypis do Ps 44[43],6.
47,6 - Wiersz łączy perspektywę historyczną (wejście do ziemi Pańskiej, wprowadzenie Arki Przymierza na Syjon - 2 Sm 6,15) z eschatologiczną (Pan obejmuje przy końcu czasów panowanie nad całą ziemią - Iz 52,7-12).
47,9 - Tronem Pańskim jest Arka Przymierza: Ps 99[98],1.
47,10 - Dosł.: "tarcze" (Ps 84[83],10; Ps 89[88],19). O zgromadzeniu się obcych władców w okresie eschatologicznym na Syjonie por. Iz 2,2; Iz 60,10n; Mi 4,1nn.
48,1 - Ps 48 Pieśń na cześć Syjonu, sławiąca jego wspaniałość.
48,3 - Por. Iz 2,2; Iz 14,13.
48,4 - (Ps 48,4-9) - Historyczna aluzja do cudownej pomocy Bożej w czasie najazdu Sennacheryba (2 Krl 19,35nn) jest dla autora tłem do przedstawienia eschatologicznego triumfu Pana (por. także Iz 13,4nn).
48,12 - Okoliczne miasta (por. Lb 21,25; Joz 17,16).
48,13 - Potęga Jerozolimy, miasta Pańskiego była przedmiotem dumy narodu wybranego (por. Ne 6,15n; Ne 12,31-43). Chrześcijanie widzą w nim zapowiedź nowego, "górnego" Jeruzalem (por. Ga 4,26; Ap 21,9-22,5).
48,15 - Następuje słowo o niewiadomym znaczeniu. Staroż. tłumaczenia dają przekład przybliżony: "na wieki", zresztą najprawdopodobniej błędny. Chodzi o wskazówkę liturgiczną do następnego Ps, która uległa skażeniu. Por. Ps 46[45],1.
49,1 - Ps 49 Psalm mądrościowy, pokrewny Ps 73[72].
49,4 - Mądrość w sensie praktycznym, tj. umiejętność roztropnego prowadzenia życia.
49,5 - Nauczyciel wyjaśnia tajemnicę powodzenia bezbożnych w autorytatywnym pouczeniu mądrościowym. Przy dźwiękach instrumentów muzycznych głosili swoje słowo niekiedy prorocy (por. 1 Sm 10,5; 2 Krl 3,15).
49,9 - Wiersz ten stanowi późniejszy dodatek. Człowiek nie może się wykupić od śmierci nawet za największe bogactwa.
49,13 - Por. Koh 3,19-21; Koh 12,7.
49,15 - Śmierć przedstawiona jest osobowo jako pasterz nad zmarłymi. Por. także przypis do Ps 6,6; oraz uosobienie śmierci w Oz 13,14; Jr 9,20.
49,16 - Podobnie jak w Ps 16[15],10-11 (zob. przypis), chodzi o wyzwolenie Psalmisty ze sfery śmierci, zrozumiane w sensie nadzwyczajnego zabrania ze świata na wzór Henocha (Rdz 5,24) i Eliasza (2 Krl 2,7-12) albo w sensie zmartwychwstania ciał ludzi sprawiedliwych (Iz 26,19; Dn 12,2).
49,18 - Por. w NT: Mt 6,19; Mk 4,19; Mk 8,36; Łk 16,19-31.
49,20 - Tj. musi zstąpić do Szeolu tak jak wszyscy jego przodkowie.
Powiązane utwory
Wszystkie narody ks. Stanisław Ziemiański - Ps 46
Przystąpię do ołtarza Bożego ks. Joseph Gelineau - Ps 43[42]
Droga do Nieba; Exsultate Deo - 1-głosowyPosłuchaj córko Jacek Gałuszka - Ps 45,11
Kleszczmy rękoma Mikołaj Gomółka - Ps 47[46]
Exsultate Deo - 1-głosowyCantate Domino K. Jenkins - Ps 46; Ps 95; Ps 99
- 4-głosowy chór a cappella (SATB)Boże mój, spragniony jestem ks. Joseph Gelineau - Ps 42[41]
Chorał opolski; Śpiewnik Archidiecezji Katowickiej; Droga do Nieba; Exsultate Deo - 1-głosowyZobacz psalm
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150
