Dz 17

DZIAŁALNOŚĆ ŚW. PAWŁA
DRUGA WYPRAWA MISYJNA
W Tesalonice
17 1 Przeszli przez Amfipolis* i Apolonię* i przybyli do Tesaloniki*, gdzie Żydzie mieli synagogę. 2 Paweł według swego zwyczaju wszedł do nich i przez trzy szabaty rozprawiał z nimi. 3 Na podstawie Pisma wyjaśniał i nauczał: «Mesjasz musiał cierpieć i zmartwychwstać. Jezus, którego wam głoszę, jest tym Mesjaszem». 4 Niektórzy z nich, a także pokaźna liczba pobożnych Greków i niemało znamienitych kobiet uwierzyło i przyłączyło się do Pawła i Sylasa. 5 Wtedy zazdrośni Żydzi, dobrawszy sobie jakieś szumowiny z rynku, wywołali tłumne zbiegowisko, podburzyli miasto, naszli dom Jazona i szukali ich, aby stawić przed ludem. 6 Nie znaleźli ich jednak. Wlekli więc Jazona i niektórych braci przed politarchów*, krzycząc: «Ludzie, którzy podburzają cały świat, przyszli też tutaj, 7 a Jazon ich przyjął. Oni wszyscy występują przeciwko rozkazom Cezara, głosząc, że jest inny król, Jezus»*. 8 Podburzyli tłum i politarchów, którzy tego słuchali, 9 ale po wzięciu poręki od Jazona i innych, zwolnili ich.
W Berei*
10 Natychmiast w nocy bracia wysłali Pawła i Sylasa do Berei*. Kiedy tam przybyli, poszli do synagogi Żydów. 11 Ci byli szlachetniejsi od Tesaloniczan, przyjęli naukę z całą gorliwością i codziennie badali Pisma, czy istotnie tak jest. 12 Wielu też z nich uwierzyło, a także [wiele] wpływowych Greczynek i niemało mężczyzn. 13 Gdy Żydzi z Tesaloniki dowiedzieli się, że również w Berei Paweł głosi słowo Boże, przyszli tam, podburzając tłumy i wzniecając rozruchy. 14 Wtedy bracia natychmiast wysłali Pawła, aby szedł aż ku morzu. Sylas i Tymoteusz pozostali tam. 15 Ci, którzy towarzyszyli Pawłowi, zaprowadzili go aż do Aten i powrócili otrzymawszy polecenie dla Sylasa i Tymoteusza, aby czym prędzej przyszli do niego.
W Atenach. Mowa na Areopagu
16 Czekając na nich w Atenach, Paweł burzył się wewnętrznie na widok miasta pełnego bożków. 17 Rozprawiał też w synagodze z Żydami i z "bojącymi się Boga*" i codziennie na agorze* z tymi, których tam spotykał. 18 Niektórzy z filozofów epikurejskich i stoickich* rozmawiali z nim: «Cóż chce powiedzieć ten nowinkarz*» - mówili jedni, a drudzy: - «Zdaje się, że jest zwiastunem nowych bogów» - bo głosił Jezusa i zmartwychwstanie*. 19 Zabrali go i zaprowadzili na Areopag*, i zapytali: «Czy moglibyśmy się dowiedzieć, jaką to nową naukę głosisz? 20 Bo jakieś nowe rzeczy wkładasz nam do głowy*. Chcielibyśmy więc dowiedzieć się, o co właściwie chodzi». 21 A wszyscy Ateńczycy i mieszkający tam przybysze poświęcają czas jedynie albo mówieniu o czymś, albo wysłuchiwaniu czegoś nowego*. 22 «Mężowie ateńscy - przemówił Paweł stanąwszy w środku Areopagu widzę, że jesteście pod każdym względem bardzo religijni*. 23 Przechodząc bowiem i oglądając wasze świętości jedną po drugiej, znalazłem też ołtarz z napisem: "Nieznanemu Bogu"*. Ja wam głoszę to, co czcicie, nie znając. 24 Bóg, który stworzył świat i wszystko na nim, On, który jest Panem nieba i ziemi, nie mieszka w świątyniach zbudowanych ręką ludzką 25 i nie odbiera posługi z rąk ludzkich, jak gdyby czegoś potrzebował, bo sam daje wszystkim życie i oddech, i wszystko. 26 On z jednego [człowieka] wyprowadził cały rodzaj ludzki, aby zamieszkiwał całą powierzchnię ziemi. Określił właściwie czasy i granice ich zamieszkania, 27 aby szukali Boga, czy nie znajdą Go niejako po omacku. Bo w rzeczywistości jest On niedaleko od każdego z nas. 28 Bo w Nim żyjemy, poruszamy się i jesteśmy, jak też powiedzieli niektórzy z waszych poetów: "Jesteśmy bowiem z Jego rodu"*. 29 Będąc więc z rodu Bożego, nie powinniśmy sądzić, że Bóstwo jest podobne do złota albo do srebra, albo do kamienia, wytworu rąk i myśli człowieka. 30 Nie zważając na czasy nieświadomości, wzywa Bóg teraz wszędzie i wszystkich ludzi do nawrócenia, 31 dlatego że wyznaczył dzień, w którym sprawiedliwie będzie sądzić świat* przez Człowieka, którego na to przeznaczył, po uwierzytelnieniu Go wobec wszystkich przez wskrzeszenie Go z martwych». 32 Gdy usłyszeli o zmartwychwstaniu, jedni się wyśmiewali, a inni powiedzieli: «Posłuchamy cię o tym innym razem»*. 33 Tak Paweł ich opuścił. 34 Niektórzy jednak przyłączyli się do niego i uwierzyli. Wśród nich Dionizy Areopagita i kobieta imieniem Damaris, a z nimi inni.


Przypisy

17,1 - Amfipolis - miasto przy ujściu Strymonu do morza; miasto Apolonia leżało 46 km od Amfipolis, a Tesalonika to stolica prowincji Macedonii.
17,6 - Tytuł urzędników w Tesalonice, potwierdzony przez inskrypcje znalezione w tym mieście.
17,7 - Por. Łk 23,2; J 18,33-37; J 19,14n.19nn.
17,10 - Relacja skrócona i uproszczona. Wg 1 Tes 3,1-6 Paweł będąc jeszcze w Atenach, otrzymał złe wieści z Macedonii i dlatego posłał do Tesaloniki Tymoteusza, który - spełniwszy misję tesalonicką - wrócił już z Sylasem, lecz nie do Aten, tylko do Koryntu, gdzie przybył wcześniej Paweł (Dz 18,5).
17,10 - Berea w Macedonii leżała na uboczu, z daleka od wielkiej drogi handlowej.
17,17 - "Bojącym się Boga" - zob. przypis do Dz 13,16; "na agorze" - był to rynek stanowiący zarazem miejsce zebrań publicznych.
17,18 - "Epikurejskich i stoickich" - dwie najżywotniejsze wówczas szkoły filozoficzne, dwie odmiany starożytnego materializmu; "nowinkarz" - termin spermologos jest trudny do oddania w języku polskim; dosł.: "zbieracz ziaren"; "zmartwychwstanie" - rzeczownik gr. anastasis sugerował imię żeńskiego bóstwa.
17,19 - Wzgórze w pobliżu Akropolu, potem najwyższy trybunał ateński, który na nim odbywał swe posiedzenia.
17,20 - Dosł.: "do uszu".
17,21 - Por. Mdr 13n; Dz 14,15nn; Rz 1,19-32; Ef 4,17nn.
17,22 - "Bardzo religijni" - nie wykluczony jest również sens ujemny tego wyrażenia: zabobonni.
17,23 - Poganie w obawie, by się nie narazić jakiemuś nawet nie znanemu im bóstwu, budowali ołtarze także "nieznanym bogom". Fakt ten nadawał się doskonale do wykorzystania w przemówieniu Pawła. Wszystko, co powie Apostoł na temat Boga podczas tego wystąpienia, będzie miało charakter obrony wiary w jednego Boga.
17,28 - Jest to tekst z hymnu Kleantesa do Zeusa oraz z poematu Aratosa z Soloi w Cylicji.
17,31 - Ps 9,9; Ps 96[95],13; Ps 98[97],9.
17,32 - Grekom, którzy uważali ciało za więzienie duszy, trudno było przyjąć tę prawdę (por. 1 Kor 15,12-57).

Zobacz rozdział