1 ¹ Wielokrotnie i na różne sposoby przemawiał niegdyś Bóg do ojców przez proroków, ² a w tych ostatecznych dniach* przemówił do nas przez Syna. Jego to ustanowił dziedzicem wszystkich rzeczy, przez Niego też stworzył wszechświat*. ³ Ten [Syn], który jest odblaskiem Jego chwały i odbiciem Jego istoty*, podtrzymuje wszystko słowem swej potęgi, a dokonawszy oczyszczenia z grzechów, zasiadł po prawicy Majestatu na wysokościach. ⁴ On o tyle stał się wyższym od aniołów, o ile odziedziczył wyższe od nich imię*. ⁵ Do którego bowiem z aniołów powiedział kiedykolwiek: Ty jesteś moim Synem, Jam Cię dziś zrodził?* I znowu: Ja będę Mu Ojcem, a On będzie Mi Synem*. ⁶ Skoro zaś znowu wprowadzi Pierworodnego na świat, powie: Niech Mu oddają pokłon wszyscy aniołowie Boży!* ⁷ Do aniołów zaś powie: Aniołów swych czyni wichrami, sługi swe płomieniami ognia*. ⁸ Do Syna zaś*: Tron Twój, Boże na wieki wieków, berło sprawiedliwości berłem królestwa Twego. ⁹ Umiłowałeś sprawiedliwość, a znienawidziłeś nieprawość, dlatego namaścił Cię, Boże, Bóg Twój olejkiem radości bardziej niż Twych towarzyszy. ¹⁰ Oraz*: Tyś, Panie, na początku osadził ziemię, dziełem też rąk Twoich są niebiosa. ¹¹ One przeminą, ale Ty zostaniesz i wszystko jak szata się zestarzeje, ¹² i jak płaszcz je zwiniesz, jak odzienie, i odmienią się. Ty zaś jesteś Ten sam, a Twoje lata się nie skończą. ¹³ Do któregoż z aniołów kiedykolwiek powiedział: Siądź po mojej prawicy, aż położę nieprzyjaciół Twoich jako podnóżek Twoich stóp*. ¹⁴ Czyż nie są oni wszyscy duchami przeznaczonymi do usług, posłanymi na pomoc tym, którzy mają posiąść zbawienie?*
2 ¹ Dlatego jest konieczne, abyśmy z jak największą pilnością zwracali uwagę na to, cośmy słyszeli, abyśmy przypadkiem nie zeszli na bezdroża. ² Jeśli bowiem objawiona przez aniołów* mowa była mocna, a wszelkie przekroczenie i nieposłuszeństwo otrzymało słuszną zapłatę, ³ jakże my unikniemy [kary], jeśli nie będziemy się troszczyć o tak wielkie zbawienie? Było ono głoszone na początku przez Pana*, a umocnione u nas przez tych, którzy je słyszeli. ⁴ Bóg zaś uwierzytelnił je cudami, znakami przedziwnymi, różnorakimi mocami i udzielaniem Ducha Świętego według swej woli. ⁵ Nie aniołom bowiem poddał przyszły świat, o którym mówimy. ⁶ Ktoś to na pewnym miejscu stwierdził uroczyście, mówiąc*: Czym jest człowiek, że pamiętasz o nim, albo syn człowieczy, że się troszczysz o niego; ⁷ mało co mniejszym uczyniłeś go od aniołów, chwałą i czcią go uwieńczyłeś. ⁸ Wszystko poddałeś pod jego stopy. Ponieważ zaś poddał Mu wszystko, nic nie zostawił nie poddanego Jemu. Teraz wszakże nie widzimy jeszcze, aby wszystko było Mu poddane. ⁹ Widzimy natomiast Jezusa, który mało od aniołów był pomniejszony, chwałą i czcią ukoronowanego za cierpienia śmierci, iż z łaski Bożej za wszystkich zaznał śmierci. ¹⁰ Przystało bowiem Temu, dla którego wszystko i przez którego wszystko, który wielu synów do chwały doprowadza, aby przewodnika ich zbawienia udoskonalił przez cierpienie*. ¹¹ Tak bowiem Ten, który uświęca, jak ci, którzy mają być uświęceni, z jednego [są] wszyscy. Z tej to przyczyny nie wstydzi się nazwać ich braćmi swymi, mówiąc: ¹² Oznajmię imię Twoje braciom moim, pośrodku zgromadzenia będę Cię wychwalał*. ¹³ I znowu: Ufność w Nim pokładać będę. I znowu: Oto Ja i dzieci moje, które Mi dał Bóg*. ¹⁴ Ponieważ zaś dzieci uczestniczą we krwi i ciele, dlatego i On także bez żadnej różnicy stał się ich uczestnikiem, aby przez śmierć pokonać tego, który dzierżył władzę nad śmiercią, to jest diabła*, ¹⁵ i aby uwolnić tych wszystkich, którzy całe życie przez bojaźń śmierci podlegli byli niewoli*. ¹⁶ Zaiste bowiem nie aniołów przygarnia, ale przygarnia potomstwo Abrahamowe*. ¹⁷ Dlatego musiał się upodobnić pod każdym względem do braci, aby stał się miłosiernym i wiernym arcykapłanem wobec Boga dla przebłagania za grzechy ludu. ¹⁸ W czym bowiem sam cierpiał będąc doświadczany, w tym może przyjść z pomocą tym, którzy są poddani próbom.
3 ¹ Dlatego, bracia święci, uczestnicy powołania niebieskiego, zwróćcie uwagę na Apostoła i Arcykapłana naszego wyznania, Jezusa, ² bo On jest wierny Temu, który Go uczynił, jak i Mojżesz w całym Jego domu*. ³ O tyle nawet większej czci godzien jest od Mojżesza, o ile większą cześć od domu ma jego budowniczy. ⁴ Każdy bowiem dom jest przez kogoś zbudowany, a Tym, który zbudował wszystko, jest Bóg. ⁵ I Mojżesz wprawdzie był wierny w całym domu Jego, ale jako sługa na świadectwo tego, co miało być powiedziane; ⁶ Chrystus zaś, jako Syn, był nad swoim domem. Jego domem my jesteśmy, jeśli ufność i chwalebną nadzieję aż do końca wytrwale zachowamy. ⁷ Dlatego [postępujcie], jak mówi Duch Święty*: Dziś, jeśli głos Jego usłyszycie, ⁸ nie zatwardzajcie serc waszych jak w buncie, jak w dzień kuszenia na pustyni, ⁹ gdzie kusili Mię ojcowie wasi przez wystawianie na próbę, chociaż widzieli dzieła moje przez czterdzieści lat. ¹⁰ Rozgniewałem się przeto na to pokolenie i powiedziałem: Zawsze błądzą w sercu. Oni zaś nie poznali dróg moich, ¹¹ toteż przysiągłem w gniewie moim: Nie wejdą do mego odpoczynku. ¹² Uważajcie, bracia, aby nie było w kimś z was przewrotnego serca niewiary, której skutkiem jest odstąpienie od Boga żywego, ¹³ lecz zachęcajcie się wzajemnie każdego dnia, póki trwa to, co "dziś" się zwie, aby żaden z was nie uległ zatwardziałości przez oszustwo grzechu. ¹⁴ Jesteśmy bowiem uczestnikami Chrystusa, jeśli pierwotną nadzieję do końca zachowamy silną. ¹⁵ Jest bowiem powiedziane: Dziś, jeśli głos Jego usłyszycie, nie zatwardzajcie serc waszych jak w buncie! ¹⁶ Kim rzeczywiście są ci, którzy, gdy usłyszeli, zbuntowali się? Czyż to nie wszyscy ci, którzy wyszli z Egiptu pod wodzą Mojżesza? ¹⁷ Na kogo to gniewał się przez czterdzieści lat? Czy nie na tych, którzy zgrzeszyli, a których trupy porozrzucał po pustyni? ¹⁸ Którym to zaś złożył przysięgę, że nie wejdą do Jego odpoczynku*, jeśli nie tym, którzy nie byli posłuszni? ¹⁹ Widzimy zatem, iż nie mogli wejść z powodu niedowiarstwa.
4 ¹ Lękajmy się przeto, gdy jeszcze trwa obietnica wejścia do Jego odpoczynku, aby ktoś z was nie mniemał, iż jest jej pozbawiony. ² Albowiem i myśmy otrzymali dobrą nowinę, jak i tamci, lecz tamtym słowo usłyszane nie było pomocne, gdyż nie łączyli się przez wiarę z tymi, którzy je usłyszeli. ³ Wchodzimy istotnie do odpoczynku my, którzy uwierzyliśmy, jak to powiedział: Toteż przysiągłem w gniewie moim: Nie wejdą do mego odpoczynku, aczkolwiek dzieła były dokonane od stworzenia świata. ⁴ Powiedział bowiem [Bóg] na pewnym miejscu o siódmym dniu w ten sposób: I odpoczął Bóg w siódmym dniu po wszystkich dziełach swoich*. ⁵ I znowu na tym [miejscu]: Nie wejdą do mego odpoczynku. ⁶ Wynika więc z tego, że wejdą tam niektórzy, gdyż ci, którzy wcześniej otrzymali dobrą nowinę, nie weszli z powodu [swego] nieposłuszeństwa, ⁷ dlatego Bóg na nowo wyznacza pewien dzień - "dzisiaj" - po upływie dłuższego czasu, mówiąc przez Dawida, jak to przedtem zostało powiedziane: Dziś, jeśli głos Jego usłyszycie, nie zatwardzajcie serc waszych! ⁸ Gdyby bowiem Jozue wprowadził ich do odpoczynku, nie mówiłby potem o innym dniu*. ⁹ A zatem pozostaje odpoczynek szabatu dla ludu Bożego*. ¹⁰ Kto bowiem wszedł do Jego odpoczynku, odpocznie po swych czynach, jak Bóg po swoich. ¹¹ Spieszmy się więc wejść do owego odpoczynku, aby nikt nie szedł za tym samym przykładem nieposłuszeństwa. ¹² Żywe bowiem jest słowo Boże, skuteczne i ostrzejsze niż wszelki miecz obosieczny, przenikające aż do rozdzielenia duszy i ducha, stawów i szpiku, zdolne osądzić pragnienia i myśli serca*. ¹³ Nie ma stworzenia, które by było przed Nim niewidzialne, przeciwnie, wszystko odkryte i odsłonięte jest przed oczami Tego, któremu musimy zdać rachunek. ¹⁴ Mając więc arcykapłana wielkiego, który przeszedł przez niebiosa*, Jezusa, Syna Bożego, trwajmy mocno w wyznawaniu wiary. ¹⁵ Nie takiego bowiem mamy arcykapłana, który by nie mógł współczuć naszym słabościom, lecz doświadczonego we wszystkim na nasze podobieństwo, z wyjątkiem grzechu. ¹⁶ Przybliżmy się więc z ufnością do tronu łaski, abyśmy otrzymali miłosierdzie i znaleźli łaskę dla [uzyskania] pomocy w stosownej chwili.
5 ¹ Każdy bowiem arcykapłan z ludzi brany, dla ludzi bywa ustanawiany w sprawach odnoszących się do Boga, aby składał dary i ofiary za grzechy. ² Może on współczuć z tymi, którzy nie wiedzą i błądzą, ponieważ sam podlega słabości. ³ I ze względu na nią powinien jak za lud, tak i za samego siebie składać ofiary za grzechy. ⁴ I nikt sam sobie nie bierze tej godności, lecz tylko ten, kto jest powołany przez Boga jak Aaron*. ⁵ Podobnie i Chrystus nie sam siebie okrył sławą przez to, iż stał się arcykapłanem, ale [uczynił to] Ten, który powiedział do Niego: Ty jesteś moim Synem, Jam Cię dziś zrodził*, ⁶ jak i w innym [miejscu]: Tyś jest kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka*. ⁷ Z głośnym wołaniem i płaczem za dni ciała swego zanosił On gorące prośby* i błagania do Tego, który mógł Go wybawić od śmierci, i został wysłuchany* dzięki swej uległości. ⁸ A chociaż był Synem, nauczył się posłuszeństwa przez to, co wycierpiał. ⁹ A gdy wszystko wykonał*, stał się sprawcą zbawienia wiecznego dla wszystkich, którzy Go słuchają, ¹⁰ nazwany przez Boga kapłanem na wzór Melchizedeka. ¹¹ Wiele mamy o Nim mówić, a trudne to jest do wyjaśnienia, ponieważ ociężali jesteście w słuchaniu. ¹² Gdy bowiem ze względu na czas powinniście być nauczycielami, sami potrzebujecie kogoś, kto by was pouczył o pierwszych prawdach słów Bożych, i mleka wam potrzeba, a nie stałego pokarmu. ¹³ Każdy, który pije [tylko] mleko, nieświadom jest nauki sprawiedliwości ponieważ jest niemowlęciem. ¹⁴ Przeciwnie, stały pokarm jest właściwy dla dorosłych, którzy przez ćwiczenie mają władze umysłu udoskonalone do rozróżniania dobra i zła.
6 ¹ Dlatego pominąwszy podstawowe nauki o Chrystusie przenieśmy się do tego, co doskonałe, nie zakładając ponownie fundamentu, jaki stanowią: pokuta za uczynki martwe* i [wyznanie] wiary w Boga, ² nauka o chrztach* i nakładaniu rąk, o powstaniu z martwych i sądzie wiecznym. ³ A i to uczynimy, jeśli Bóg pozwoli. ⁴ Niemożliwe jest* bowiem tych - którzy raz zostali oświeceni, a nawet zakosztowali daru niebieskiego i stali się uczestnikami Ducha Świętego, ⁵ zakosztowali również wspaniałości słowa Bożego i mocy przyszłego wieku, ⁶ a [jednak] odpadli - odnowić ku nawróceniu. Krzyżują bowiem w sobie Syna Bożego i wystawiają Go na pośmiewisko. ⁷ Ziemia zaś, która pije deszcz często na nią spadający i rodzi użyteczne rośliny dla tych, którzy ją uprawiają, otrzymuje błogosławieństwo od Boga. ⁸ A ta, która rodzi ciernie i osty, jest nieużyteczna i bliska przekleństwa, a kresem jej spalenie*. ⁹ Ale chociaż tak mówimy, to jednak po was, najmilsi, spodziewamy się czegoś lepszego i bliskiego zbawienia. ¹⁰ Nie jest bowiem Bóg niesprawiedliwy, aby zapomniał o czynie waszym i miłości, którą okazaliście dla imienia Jego, gdyście usługiwali świętym i jeszcze usługujecie. ¹¹ Pragniemy zaś, aby każdy z was okazywał tę samą gorliwość w doskonaleniu nadziei aż do końca, ¹² abyście nie stali się ospałymi, ale naśladowali tych, którzy przez wiarę i cierpliwość stają się dziedzicami obietnic. ¹³ Albowiem gdy Bóg Abrahamowi uczynił obietnicę nie mając nikogo większego, na kogo mógłby przysiąc, przysięgał na samego siebie*, ¹⁴ mówiąc: Zaiste, hojnie cię pobłogosławię i ponad miarę rozmnożę. ¹⁵ A ponieważ tak cierpliwie oczekiwał, otrzymał to, co było obiecane. ¹⁶ Ludzie przysięgają na kogoś wyższego, a przysięga dla stwierdzenia [prawdy] jest zakończeniem każdego sporu między nimi. ¹⁷ Dlatego Bóg, pragnąc okazać ponad wszelką miarę dziedzicom obietnicy niezmienność swego postanowienia, wzmocnił je przysięgą, ¹⁸ abyśmy przez dwie rzeczy* niezmienne, co do których niemożliwe jest, by skłamał* Bóg, mieli trwałą pociechę, my, którzyśmy się uciekli do uchwycenia zaofiarowanej nadziei. ¹⁹ Trzymajmy się jej jako bezpiecznej i silnej kotwicy duszy, [kotwicy], która przenika poza zasłonę*, ²⁰ gdzie Jezus poprzednik wszedł za nas, stawszy się arcykapłanem na wieki na wzór Melchizedeka*.