4 ²⁸ Aż do śmierci stawaj do zapasów o prawdę, a Pan Bóg będzie walczył o ciebie. ²⁹ Nie bądź odważny w języku, a gnuśny i leniwy w swych czynach. ³⁰ Nie bądź jak lew we własnym domu: nie podejrzewaj domowników z urojonych przyczyn. ³¹ Nie miej ręki wydłużonej do brania, a do dawania - skróconej.
5 ¹ Nie polegaj na swoich bogactwach i nie mów: «Jestem samowystarczalny»*. ² Nie daj się uwieść żądzom i sile, by iść za zachciankami swego serca. ³ Nie mów: «Któż mi ma coś do rozkazywania?» Albowiem Pan z całą pewnością wymierzy ci sprawiedliwość. ⁴ Nie mów: «Zgrzeszyłem i cóż mi się stało?» Albowiem Pan jest cierpliwy. ⁵ Nie bądź tak pewny darowania ci win, byś miał dodawać grzech do grzechu. ⁶ Nie mów: «Jego miłosierdzie zgładzi mnóstwo moich grzechów». U Niego jest miłosierdzie, ale i zapalczywość, a na grzeszników spadnie Jego gniew karzący. ⁷ Nie zwlekaj z nawróceniem do Pana ani nie odkładaj tego z dnia na dzień: nagle bowiem gniew Jego przyjdzie i zginiesz w dniu wymiaru sprawiedliwości. ⁸ Nie polegaj na bogactwach niesprawiedliwie nabytych, nic ci bowiem nie pomogą w nieszczęściu. ⁹ Nie przewiewaj zboża przy każdym wietrze ani nie chodź po każdej ścieżce - takim jest bowiem grzesznik dwujęzyczny*. ¹⁰ Twardo stój przy swym przekonaniu i jedno miej tylko słowo! ¹¹ Bądź skory do słuchania, a odpowiadaj po namyśle! ¹² Jeśli znasz się na rzeczy, odpowiedz bliźniemu, a jeśli nie, rękę twą połóż na ustach! ¹³ W mowie jest chwała i hańba człowieka, a język może sprowadzić jego upadek. ¹⁴ Bacz, abyś nie był nazwany oszczercą i nie czyń swym językiem zasadzek. Bo złodziej doznaje hańby, a dwujęzyczny najgorszego napiętnowania. ¹⁵ Nie uchybiaj ani w wielkich, ani w małych rzeczach, i nie stawaj się wrogiem zamiast być przyjacielem; jak bowiem złe imię odziedziczy hańbę i naganę, tak również grzesznik dwujęzyczny.
6 ² * Nie oddawaj siebie na wolę swych żądz, abyś jak bawół nie był [nimi] miotany. ³ Liście zmarnujesz, owoce zniszczysz i pozostawisz siebie jak uschłe drzewo. ⁴ Zła żądza zgubi tego, kto jej nabył, i uczyni go uciechą dla wrogów. ⁵ Miła mowa pomnaża przyjaciół, a język uprzejmy pomnaża miłe pozdrowienia. ⁶ Żyjących z tobą w pokoju może być wielu, ale gdy idzie o doradców, [niech będzie] jeden z tysiąca! ⁷ Jeżeli chcesz mieć przyjaciela, posiądź go po próbie, a niezbyt szybko mu zaufaj! ⁸ Bywa bowiem przyjaciel, ale tylko na czas jemu dogodny, nie pozostanie nim w dzień twego ucisku. ⁹ Bywa przyjaciel, który przechodzi do nieprzyjaźni i wyjawia wasz spór na twoją hańbę. ¹⁰ Bywa przyjaciel, ale tylko jako towarzysz stołu, nie wytrwa on w dniu twego ucisku. ¹¹ W powodzeniu twoim będzie jak [drugi] ty, z domownikami twymi będzie w zażyłości. ¹² Jeśli zaś zostaniesz poniżony, stanie przeciw tobie i skryje się przed twym obliczem. ¹³ Od nieprzyjaciół bądź z daleka i miej się na baczności przed twymi przyjaciółmi. ¹⁴ Wierny bowiem przyjaciel potężną obroną, kto go znalazł, skarb znalazł. ¹⁵ Za wiernego przyjaciela nie ma odpłaty ani równej wagi za wielką jego wartość. ¹⁶ Wierny przyjaciel jest lekarstwem życia; znajdą go bojący się Pana. ¹⁷ Kto się boi Pana, dobrze pokieruje swoją przyjaźnią, bo jaki jest on, taki i jego bliźni. ¹⁸ Synu, od młodości swej staraj się o naukę, a będziesz ją nabywał aż do siwizny. ¹⁹ Jak oracz i siewca przystępuj do niej i czekaj na dobry jej plon; trochę się utrudzisz pracując nad nią, ale wnet będziesz spożywał jej owoce. ²⁰ Jakże bardzo twarda jest dla nieuków, a lekkoduch w niej nie wytrwa. ²¹ Jak potężny kamień próby* go przytłoczy i nie będzie zwlekał z jej odrzuceniem. ²² Mądrość bowiem, zgodnie ze swą nazwą*, nie dla wielu jest dostrzegalna. ²³ Słuchaj, synu, przyjmij me zasady, a rady mojej nie odrzucaj! ²⁴ Włóż nogi w jej dyby, a szyję swą w jej obrożę! ²⁵ Poddaj ramiona swe i dźwignij ją, a nie zżymaj się na jej więzy! ²⁶ Całą duszą zbliż się do niej i strzeż jej dróg ze wszystkich sił! ²⁷ Ubiegaj się o nią, szukaj, a da ci się poznać, a gdy ją posiądziesz, nie wypuszczaj z objęć! ²⁸ Na koniec bowiem znajdziesz miejsce jej odpoczynku, a to ci się w radość obróci. ²⁹ Dyby jej będą ci walną obroną, a obroża jej strojem zaszczytnym. ³⁰ Złota bowiem jest na niej szata, a więzy jej są z nici purpurowych*. ³¹ Jak strój wspaniały ją przywdziejesz, jak wieniec radosnego uniesienia włożysz na siebie. ³² Jeżeli jej będziesz pożądał, posiądziesz naukę, jeśli dołożysz uwagi, zdatny będziesz do zrobienia wszystkiego.