• ← Ewangelia wg św. Mateusza
• Ewangelia wg św. Łukasza →

Wstęp do Ewangelii wg św. Marka

Marka, któremu już najstarsza tradycja chrześcijańska przypisuje autorstwo drugiej Ewangelii, zwykło się utożsamiać z Janem Markiem, synem Marii (Dz 12,12) i krewnym Barnaby (Kol 4,10). Razem z Barnabą Marek towarzyszył Pawłowi w czasie jego pierwszej podróży misyjnej, lecz tylko do Perge w Pamfilii (Dz 13,5.13), podczas zaś drugiej podróży Pawła, po nieudanej próbie dołączenia się do Apostoła, osiadł Marek z Barnabą na Cyprze (Dz 15,39). Potem jednak znów jest przy boku Pawła jako wierny jego pomocnik (Kol 4,10; Flm 24). Z 1 P 5,13 wynika, że w Rzymie również zetknął się Jan Marek z Piotrem. To właśnie Marek, jak utrzymuje najstarsza tradycja (Papiasz, Euzebiusz), spisał Ewangelię głoszoną przez Piotra, za czym przemawia zresztą wiele danych zaczerpniętych z treści samej Ewangelii. Katechezę apostolską przedstawia ona w ramach czasowych, nakreślonych przez Piotra (Dz 1,21n). W sposób wyjątkowo szczegółowy zostały w niej opisane zdarzenia, w których bierze udział Piotr (Mk 1,29-38; Mk 5,37-43; Mk 9,2-8; Mk 11,20nn). Marek opuszcza - prawdopodobnie na życzenie pragnącego się upokorzyć Piotra - te wszystkie epizody, które przedstawiają Księcia Apostołów w pozytywnym świetle (zapowiedź udzielenia Piotrowi władzy prymatu, chodzenie po wodzie, stater znaleziony w rybie), opisuje natomiast dokładnie potrójne zaparcie się Piotra i upomnienia udzielane Apostołowi przez Chrystusa.

Druga Ewangelia była przeznaczona dla ludzi nie obeznanych z Palestyną jako krajem ani z językiem żydowskim. Inaczej trudno byłoby zrozumieć, dlaczego wspomniane w tej Ewangelii miejscowości są określone dokładnie pod względem ich położenia geograficznego (np. Mk 1,5.9; Mk 11,1) i dlaczego wszystkie przejęte z tradycji ustnej wyrażenia aramejskie są tłumaczone na język grecki (np. Mk 5,41; Mk 7,34; Mk 14,36), przy czym zdarzają się dość często terminy pochodzenia łacińskiego (Mk 6,27; Mk 12,42; Mk 15,39.44n), co pozwala przypuszczać, że adresatami Ewangelii Marka byli chrześcijanie nawróceni z pogaństwa i zamieszkujący w Rzymie.

W przeciwieństwie do pierwszej Ewangelii, Ewangelia Marka zawiera bardzo mało mów Jezusa, natomiast dość szczegółowe są w niej relacje o czynach Jezusa. Marek nie uprawia teologii w takim stopniu jak Mateusz: nie podaje własnej interpretacji przytoczonych faktów, nie wyjaśnia, nie uzasadnia. Jest typowym świadkiem, który opowiada zwięźle, realistycznie, językiem niewyszukanym, to co sam widział i słyszał. Tym niemniej i jego Ewangelia nie jest pozbawiona teologii, w której dominuje myśl następująca: Jezus jest prawdziwym Synem Bożym. Dlatego z takim upodobaniem mówi Marek o nadludzkiej mądrości Jezusa, o Jego cudotwórczej mocy i o Jego władzy nad szatanem. Jezus zaś sam najchętniej nazywa się Synem Bożym. Dość znamienne są dla Ewangelii Marka nakazy Jezusa, by nie wyjawiano Jego Boskiej mądrości i cudotwórczej mocy. Zjawisko to, zwane inaczej sekretem mesjańskim, tłumaczy się swoistą taktyką Jezusa, który chce, by ludzie dopiero z Jego triumfu nad śmiercią wywnioskowali, kim On jest rzeczywiście. Zredagowana chyba między 60 a 70 rokiem, jako druga - po aramejskiej Ewangelii Mateusza - Ewangelia Marka uchodzi z najstarszą, przynajmniej w większości podawanego przez nią materiału, i dlatego stanowi jedno z dwu zasadniczych źródeł (M, czyli Marek, oraz Q od niemieckiego Qelle - źródło, czyli materiał znajdujący się w Mt i Łk, a nie istniejący w Mk) dla Ewangelii chronologicznie późniejszych.