Ga 4,1-6,18

USPRAWIEDLIWIENIE A PRAWO I OBIETNICA
Ograniczone zadanie Prawa
4 1 I to wam jeszcze powiem: Jak długo dziedzic jest nieletni, niczym się nie różni od niewolnika, chociaż jest właścicielem wszystkiego. 2 Aż do czasu określonego przez ojca podlega on opiekunom i rządcom. 3 My również, jak długo byliśmy nieletni, pozostawaliśmy w niewoli "żywiołów tego świata"*. 4 * Gdy jednak nadeszła pełnia czasu, zesłał Bóg Syna swego, zrodzonego z niewiasty, zrodzonego pod Prawem, 5 aby wykupił tych, którzy podlegali Prawu, abyśmy mogli otrzymać przybrane synostwo. 6 Na dowód tego, że jesteście synami, Bóg wysłał do serc naszych Ducha* Syna swego, który woła: Abba*, Ojcze! 7 A zatem nie jesteś już niewolnikiem, lecz synem. Jeżeli zaś synem, to i dziedzicem z woli Bożej.
Wezwanie do wysnucia wniosków
8 Wprawdzie ongiś, nie znając Boga, służyliście bogom, którzy w rzeczywistości nie istnieją. 9 Teraz jednak, gdyście Boga poznali i, co więcej, Bóg was poznał*, jakże możecie powracać do tych bezsilnych i nędznych żywiołów, pod których niewolę znowu chcecie się poddać? 10 Zachowujecie dni, święta nowiu i lata!* 11 Obawiam się o was: czy się dla was nie trudziłem na próżno. 12 Bracia, proszę was, stańcie się tacy jak ja, bo ja stałem się taki jak wy*. Nie skrzywdziliście mnie w niczym. 13 Wiecie przecież, jak pierwszy raz głosiłem wam Ewangelię zatrzymany chorobą* 14 i jak mimo próby, na jaką moje niedomaganie cielesne was wystawiło, nie wzgardziliście mną ani nie odtrąciliście, ale mnie przyjęliście jak anioła Bożego, jak samego Chrystusa Jezusa. 15 Gdzież się więc podziało to, co nazywaliście waszym szczęściem? Bo mogę wydać wam świadectwo: gdyby to było możliwe, bylibyście sobie oczy wydarli i dali je mnie*. 16 Czy dlatego stałem się waszym wrogiem, że mówiłem wam prawdę? 17 Zabiegają o was nie z czystych pobudek, lecz chcą was odłączyć [ode mnie]*, abyście o nich zabiegali. 18 Jest rzeczą dobrą doznawać oznak przywiązania z czystych pobudek zawsze, a nie tylko wtedy, gdy jestem między wami. 19 Dzieci moje, oto ponownie w bólach was rodzę, aż Chrystus w was się ukształtuje. 20 Jakże chciałbym być w tej chwili u was i odpowiednio zmienić swój głos, bo nie wiem, co z wami począć.
Alegoria Sary i Hagar
21 Powiedzcie mi wy, którzy chcecie żyć pod Prawem, czy Prawa tego nie rozumiecie? 22 Przecież napisane jest, że Abraham miał dwóch synów, jednego z niewolnicy, a drugiego z wolnej*. 23 Lecz ten z niewolnicy urodził się tylko według ciała*, ten zaś z wolnej - na skutek obietnicy. 24 Wydarzenia te mają jeszcze sens alegoryczny: niewiasty te wyobrażają dwa przymierza; jedno, zawarte pod górą Synaj, rodzi ku niewoli, a wyobraża je Hagar: 25 Synaj jest to góra w Arabii, a odpowiednikiem jej jest obecne Jeruzalem. Ono bowiem wraz ze swoimi dziećmi trwa w niewoli. 26 Natomiast górne Jeruzalem cieszy się wolnością i ono jest naszą matką. 27 Wszak napisane jest: Wesel się, niepłodna, która nie rodziłaś, wykrzykuj z radości, która nie znałaś bólów rodzenia, bo więcej dzieci ma samotna niż ta, która żyje z mężem*. 28 Właśnie wy, bracia, jesteście jak Izaak dziećmi obietnicy. 29 Ale jak wówczas ten, który się urodził tylko według ciała, prześladował tego, który się urodził według ducha, tak dzieje się i teraz. 30 Co jednak mówi Pismo? Wypędź niewolnicę i jej syna, bo nie będzie dziedziczyć syn niewolnicy razem z synem wolnej*. 31 Tak to, bracia, nie jesteśmy dziećmi niewolnicy, ale wolnej.
Bezużyteczność obrzezania
5 1 Ku wolności wyswobodził nas Chrystus. A zatem trwajcie w niej i nie poddawajcie się na nowo pod jarzmo niewoli! 2 Oto ja, Paweł, mówię wam: Jeżeli poddacie się obrzezaniu, Chrystus wam się na nic nie przyda. 3 I raz jeszcze oświadczam każdemu człowiekowi, który poddaje się obrzezaniu: jest on zobowiązany zachować wszystkie przepisy Prawa. 4 Zerwaliście więzy z Chrystusem; wszyscy, którzy szukacie usprawiedliwienia w Prawie, wypadliście z łaski. 5 My zaś z pomocą Ducha, na zasadzie wiary wyczekujemy spodziewanej sprawiedliwości. 6 Albowiem w Chrystusie Jezusie ani obrzezanie, ani jego brak nie mają żadnego znaczenia, tylko wiara, która działa przez miłość. 7 Biegliście tak wspaniale! Kto przeszkodził wam trwać przy prawdzie? 8 Wpływ ten nie pochodzi od Tego, który was powołuje. 9 Trochę kwasu ma moc zakwasić całe ciasto. 10 Mam co do was przekonanie w Panu, że innego zdania niż ja nie będziecie. A na tym, który sieje między wami zamęt, zaciąży wyrok potępienia, kimkolwiek by on był. 11 Co do mnie zaś, bracia, jeśli nadal głoszę obrzezanie, to dlaczego w dalszym ciągu jestem prześladowany?* Przecież wtedy ustałoby zgorszenie krzyża. 12 Bodajby się do końca okaleczyli* ci, którzy was podburzają.
O WŁAŚCIWEJ WOLNOŚCI CHRZEŚCIJAŃSKIEJ
Miłość i wolność
13 Wy zatem, bracia, powołani zostaliście do wolności. Tylko nie bierzcie tej wolności jako zachęty do hołdowania ciału, wręcz przeciwnie, miłością ożywieni służcie sobie wzajemnie! 14 Bo całe Prawo wypełnia się w tym jednym nakazie: Będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego*. 15 A jeśli u was jeden drugiego kąsa i pożera, baczcie, byście się wzajemnie nie zjedli.
Napięcie między "duchem" a "ciałem"*
16 Oto, czego uczę: postępujcie według ducha, a nie spełnicie pożądania ciała. 17 Ciało bowiem do czego innego dąży niż duch, a duch do czego innego niż ciało, i stąd nie ma między nimi zgody, tak że nie czynicie tego, co chcecie. 18 Jeśli jednak pozwolicie się prowadzić duchowi, nie znajdziecie się w niewoli Prawa. 19 * Jest zaś rzeczą wiadomą, jakie uczynki rodzą się z ciała: nierząd, nieczystość, wyuzdanie, 20 uprawianie bałwochwalstwa, czary, nienawiść, spór, zawiść, wzburzenie, niewłaściwa pogoń za zaszczytami, niezgoda, rozłamy, 21 zazdrość, pijaństwo, hulanki i tym podobne. Co do nich zapowiadam wam, jak to już zapowiedziałem: ci, którzy się takich rzeczy dopuszczają, królestwa Bożego nie odziedziczą. 22 Owocem zaś ducha jest: miłość, radość, pokój, cierpliwość, uprzejmość, dobroć, wierność, 23 łagodność, opanowanie. Przeciw takim [cnotom] nie ma Prawa*. 24 A ci, którzy należą do Chrystusa Jezusa, ukrzyżowali ciało swoje z jego namiętnościami i pożądaniami. 25 Mając życie od Ducha, do Ducha się też stosujmy. 26 Nie szukajmy próżnej chwały, jedni drugich drażniąc i wzajemnie sobie zazdroszcząc.
Różne upomnienia
6 1 Bracia, a gdyby komu przydarzył się jaki upadek, wy, którzy pozostajecie pod działaniem Ducha*, w duchu łagodności sprowadźcie takiego na właściwą drogę. Bacz jednak, abyś i ty nie uległ pokusie. 2 Jeden drugiego brzemiona noście i tak wypełniajcie* prawo Chrystusowe. 3 Bo kto uważa, że jest czymś, gdy jest niczym, ten zwodzi samego siebie. 4 Niech każdy bada własne postępowanie, a wtedy powód do chluby znajdzie tylko w sobie samym, a nie w zestawieniu siebie z drugim. 5 Każdy bowiem poniesie własny ciężar. 6 Ten, kto pobiera naukę wiary, niech użycza ze wszystkich swoich dóbr temu, kto go naucza. 7 Nie łudźcie się: 8 Bóg nie dozwoli z siebie szydzić. A co człowiek sieje, to i żąć będzie: kto sieje w ciele swoim, jako plon ciała zbierze zagładę; kto sieje w duchu, jako plon ducha zbierze życie wieczne*. 9 W czynieniu dobrze nie ustawajmy, bo gdy pora nadejdzie, będziemy zbierać plony, o ile w pracy nie ustaniemy. 10 A zatem, dopóki mamy czas, czyńmy dobrze wszystkim, a zwłaszcza naszym braciom w wierze.
Zakończenie z własnoręcznym dopiskiem
11 Przypatrzcie się, jak wielkie litery własnoręcznie stawiam ze względu na was*. 12 O ludzkie to względy ubiegają się ci wszyscy, którzy was zmuszają do obrzezania; chcą mianowicie uniknąć prześladowania z powodu krzyża Chrystusowego. 13 Bo ci zwolennicy obrzezania zgoła się nie troszczą o zachowanie Prawa, a o wasze obrzezanie zabiegają tylko dlatego, by się móc pochwalić waszym ciałem. 14 Co do mnie, nie daj Boże, bym się miał chlubić z czego innego, jak tylko z krzyża Pana naszego Jezusa Chrystusa, dzięki któremu świat stał się ukrzyżowany dla mnie, a ja dla świata. 15 Bo ani obrzezanie nic nie znaczy ani nieobrzezanie, tylko nowe stworzenie*. 16 Na wszystkich tych, którzy się tej zasady trzymać będą, i na Izraela Bożego [niech zstąpi] pokój i miłosierdzie! 17 Odtąd niech już nikt nie sprawia mi przykrości: przecież ja na ciele swoim noszę blizny, znamię przynależności do Jezusa*. 18 Łaska Pana naszego Jezusa Chrystusa niech będzie z duchem waszym, bracia! Amen.


Przypisy

4,3 - Czas do przyjścia Chrystusa traktuje Apostoł jako okres małoletniości rodzaju ludzkiego; "żywioły tego świata" to bądź elementy składowe świata materialnego, uważane przez pogan za bóstwa, bądź Prawo, które w zestawieniu z Ewangelią jest niższą, zaczątkową formą religijności (por. Kol 2,8.10.16.20), bądź wreszcie dlatego, że reguluje ono korzystanie z rzeczy materialnych.
4,4 - Jedyny ten u św. Pawła tekst mariologiczny stwierdza bezpośrednio preegzystencję Syna Bożego, a pośrednio - przez pominięcie wzmianki o ziemskim ojcu - nawiązuje do dziewiczego macierzyństwa Maryi.
4,6 - "Ducha" - charyzmatyczne znaki przekonywały chrześcijan o fakcie i nadprzyrodzoności udzielonego im synostwa Bożego; "Abba" - zob. Mk 14,36; Rz 8,15.
4,9 - W sensie uznania za swoich.
4,10 - Zwolennicy judaizmu narzucają kalendarz żydowski, szabaty, święta nowiu, lata jubileuszowe itp. Por. Kol 2,16.
4,12 - Tzn. by porzucili poglądy żydowskie i pogańskie, a przyjęli wzorem Apostoła wolność Ewangelii.
4,13 - Była to zapewne malaria, tzw. "maltańska".
4,15 - Być może aluzja do choroby Pawła, atakującej oczy Apostoła, co mogło wzbudzić dla niego współczucie Galatów.
4,17 - Inni rozumieją i tłum.: "od łaski", "od Chrystusa" lub w sensie: "wyizolować".
4,22 - Niewolnica zwała się Hagar, wolna żona - Sara. Według ówczesnego prawa tylko dzieci wolnej żony były wolne i miały prawo dziedziczenia. Por. Rdz 16,1-16; Rdz 21,1-7.
4,23 - Zob. 1 Kor 1,26.
4,27 - Iz 54,1.
4,30 - Rdz 21,10.12.
5,11 - Niektóre zarzuty przeciw Apostołowi zawierały sprzeczności. Tu może aluzja do Tymoteusza (Dz 16,1nn).
5,12 - Silny sarkazm, zapewne aluzja do samokastracji w kulcie Kybeli, czczonej w Azji Mniejszej.
5,14 - Kpł 19,18.
5,16 - Wyraz "duch" użyty w tym urywku może oznaczać bądź Ducha Świętego, bądź zespół Jego darów, bądź utworzoną pod Jego wpływem postawę człowieka, kierującą jego postępowaniem; "ciało" oznacza skrótowo całą zepsutą grzechem pierworodnym naturę człowieka. Por. Rz 8,5-18.
5,19 - Por. katalogi występków (Rz 1,21nn; Rz 13,13; 1 Kor 5,10n; 1 Kor 6,9n; 2 Kor 12,20; 2 Tm 3,2-5) i cnót (1 Tm 6,11; 2 P 1,5nn).
5,23 - Inni tłum.: "dla tak postępujących nie ma Prawa" w sensie: tacy nie odczuwają skrępowania przez Prawo. Por. 1 Tm 1,9.
6,1 - Mowa o charyzmatykach.
6,2 - Kilka rkp i Wlg: "wypełnicie".
6,8 - "Ciało" i "duch" w sensie podanym w Ga 5,16-26.
6,11 - Do napisanego przez sekretarza pod dyktandem listu Apostoł dorzuca kilka słów własnoręcznie skreślonych (Ga 6,11-18), jak to zazwyczaj czynił (2 Tes 3,17; 1 Kor 16,21-24; Kol 4,18).
6,15 - Por. 1 Kor 7,19; 2 Kor 5,17.
6,17 - Por. J 15,20; Dz 14,19; 2 Kor 4,10; 2 Kor 11,23nn; 2 Kor 12,12; Kol 1,24. Blizny poniesione w służbie Pana czynią Apostoła do Niego podobnym i zarazem stanowią ochronne znamię przynależności, na wzór tatuażu czy też wypalania piętna stosowanego w starożytności do niewolników, żołnierzy i czcicieli bóstw. Na stygmaty zaś spotykane później u świętych nic tu nie wskazuje.

Zobacz rozdział