31 ¹ I jeszcze Mojżesz odezwał się tymi słowami do Izraela: ² «Dziś mam już sto dwadzieścia lat. Nie mogę swobodnie chodzić. Pan mi powiedział: "Nie przejdziesz tego Jordanu". ³ Sam Pan, Bóg twój, przejdzie przed tobą; On wytępi te narody przed tobą, tak iż ty osiedlisz się w ich miejsce. A Jozue pójdzie przed tobą, jak mówił Pan. ⁴ Pan postąpi z nimi, jak postąpił z Sichonem i Ogiem, królami Amorytów, i z ich krajami, które zniszczył. ⁵ Wyda ich Pan tobie na łup, a ty uczynisz im według wszystkich poleceń, jakie ci dałem. ⁶ Bądź mężny i mocny, nie lękaj się, nie bój się ich, gdyż Pan, Bóg twój, idzie z tobą, nie opuści cię i nie porzuci». ⁷ Zawołał potem Mojżesz Jozuego i rzekł mu na oczach całego Izraela: «Bądź mężny i mocny, bo ty wkroczysz z tym narodem do ziemi, którą poprzysiągł Pan dać ich przodkom, i wprowadzisz ich w jej posiadanie. ⁸ Sam Pan, który pójdzie przed tobą, On będzie z tobą, nie opuści cię i nie porzuci. Nie lękaj się i nie drżyj!» ⁹ I napisał Mojżesz to Prawo, dał je kapłanom, synom Lewiego, noszącym Arkę Przymierza Pańskiego i wszystkim starszym Izraela. ¹⁰ I rozkazał im Mojżesz: «Po upływie siedmiu lat w roku darowania długów, w czasie Święta Namiotów, ¹¹ gdy cały Izrael się zgromadzi, by oglądać oblicze Pana, Boga twego, na miejscu, które On sobie obierze, będziesz czytał to Prawo do uszu całego Izraela. ¹² Zbierz cały naród: mężczyzn, kobiety i dzieci, i cudzoziemców, którzy są w twoich murach, aby słuchając uczyli się bać Pana, Boga waszego, i przestrzegać pilnie wszystkich słów tego Prawa. ¹³ Ich synowie, którzy Go jeszcze nie znają, będą słuchać i uczyć się bać Pana, Boga waszego, po wszystkie dni, jak długo żyć będzie w kraju, na przejęcie którego przechodzicie Jordan». ¹⁴ Pan rzekł do Mojżesza: «Oto zbliża się czas twojej śmierci. Zawołaj Jozuego i stawcie się w Namiocie Spotkania, abym dał mu swoje nakazy». Mojżesz poszedł z Jozuem i stawili się w Namiocie Spotkania. ¹⁵ Pan ukazał się w Namiocie, w słupie obłoku. A słup obłoku stanął u wejścia do Namiotu. ¹⁶ Pan rzekł do Mojżesza: «Oto ty spoczniesz z przodkami swymi, a lud ten powstanie, by uprawiać nierząd z bogami obcymi tego kraju, do którego wejdziecie. Mnie opuści i złamie przymierze, które z wami zawarłem. ¹⁷ W tym dniu gniew mój zapłonie przeciwko niemu, opuszczę go, skryję przed nim swe oblicze. Stanie się bliski zagłady i wiele nieszczęść, i klęsk zwali się na niego, tak iż powie wtedy: "Czyż nie dlatego, że nie ma u mnie mojego Boga, spotkały mnie te nieszczęścia?" ¹⁸ A Ja zakryję swe oblicze w tym dniu z powodu wszelkiego zła, które popełnił, zwracając się do obcych bogów». ¹⁹ «Zapiszcie teraz sobie ten oto hymn. Naucz go Izraelitów, włóż im go w usta, aby pieśń ta była dla Mnie świadkiem przeciwko synom Izraela. ²⁰ Gdy zaprowadzę ich do ziemi, którą poprzysiągłem ich przodkom, opływającej w mleko i miód, będą jedli do syta, utyją, potem zwrócą się do obcych bogów i służyć im będą, a Mną wzgardzą i złamią przymierze ze Mną. ²¹ Lecz gdy zwalą się na nich liczne nieszczęścia i klęski, ta pieśń świadczyć będzie przeciw nim, gdyż usta ich potomstwa jej nie zapomną. Ja bowiem znam już dziś ich zamysły, którymi się kierują, zanim wprowadzę ich do ziemi, którą im poprzysiągłem». ²² Mojżesz napisał tę pieśń w owym dniu i nauczył jej Izraelitów. ²³ Pan dał taki rozkaz Jozuemu, synowi Nuna: «Bądź mężny i mocny, gdyż ty zaprowadzisz Izraelitów do ziemi, którą im poprzysiągłem, a Ja będę z tobą». ²⁴ Gdy Mojżesz zakończył całkowicie pisanie tego Prawa w księdze, ²⁵ rozkazał lewitom noszącym Arkę Przymierza Pańskiego: ²⁶ «Weźcie tę Księgę Prawa i połóżcie ją obok Arki Przymierza Pana, Boga waszego, a niech tam będzie przeciwko wam jako świadek. ²⁷ Ja bowiem znam wasz upór i twardy kark. Oto jak długo żyję z wami, opornie postępowaliście względem Pana. Cóż dopiero po mojej śmierci?» ²⁸ «Zbierzcie u mnie wszystkich starszych z waszych pokoleń i zwierzchników, abym powiedział do ich uszu te słowa i wezwał przeciw nim niebo i ziemię na świadków. ²⁹ Ponieważ wiem, że po mojej śmierci na pewno w przyszłości sprzeniewierzycie się i odstąpicie od drogi, którą wam przykazałem. Dosięgnie was nieszczęście, gdy czynić będziecie to, co jest złe w oczach Pana, gniewając Go czynami rąk waszych». ³⁰ Potem wygłosił Mojżesz do uszu całej społeczności Izraela wszystkie słowa tej pieśni:
32 ¹ «Uważajcie, niebiosa, na to, co powiem, słów moich ust słuchaj, ziemio. ² Nauka moja niech spływa jak deszcz, niech słowo me pada jak rosa, jak deszcz rzęsisty na zieleń, jak deszcz dobroczynny na trawę. ³ Gdyż głosić chcę imię Pana: uznajcie wielkość Boga naszego; ⁴ On Skała*, dzieło Jego doskonałe, bo wszystkie drogi Jego są słuszne; On Bogiem wiernym, a nie zwodniczym, On sprawiedliwy i prawy. ⁵ Zgrzeszyły przeciw Niemu "Nie-Jego-Dzieci", lecz ich zwyrodnienie, pokolenie zwichnięte, nieprawe. ⁶ Więc tak odpłacać chcesz Panu, ludu głupi, niemądry? Czy nie On twym ojcem, twym stwórcą? Wszak On cię uczynił, umocnił. ⁷ Na dawne dni sobie wspomnij. Rozważajcie lata poprzednich pokoleń. Zapytaj ojca, by ci oznajmił, i twoich starców, niech ci powiedzą. ⁸ Kiedy Najwyższy rozgraniczał narody, rozdzielał synów człowieczych, wtedy ludom granice wytyczał według liczby synów Izraela*; ⁹ bo Jego lud jest własnością Pana, dziedzictwem Jego wydzielonym jest Jakub. ¹⁰ Na pustej ziemi go znalazł, na pustkowiu, wśród dzikiego wycia*, opiekował się nim i pouczał, strzegł jak źrenicy oka. ¹¹ Jak orzeł, co gniazdo swoje ożywia, nad pisklętami swoimi krąży, rozwija swe skrzydła i bierze je, na sobie samym je nosi* - ¹² tak Pan sam go prowadził, nie było z nim boga obcego. ¹³ Na wyżyny świata go wyprowadził i żywił* bogactwami pola. Pozwolił mu miód wysysać ze skały i oliwę z najtwardszej opoki. ¹⁴ Śmietanę od krów, a mleko od owiec [jeść] wraz z łojem baranków, baranów, synów Baszanu, i kozłów razem z najczystszą pszenicą. Krew piłeś winogron - mocne wino. ¹⁵ Utył Jeszurun* i wierzga - grubyś, tłusty, otyły. Boga, Stwórcę swego porzucił, zelżył Skałę, swoje ocalenie. ¹⁶ Bogami obcymi do zazdrości Go pobudzają i gniewają obrzydliwościami. ¹⁷ Złym duchom składają ofiary, nie Bogu, bogom, których oni nie znają, nowym, świeżo przybyłym - nie służyli im wasi przodkowie. ¹⁸ Gardzisz Skałą, co ciebie zrodziła, zapomniałeś o Bogu, który cię zrodził. ¹⁹ Zobaczył to Pan i wzgardził, oburzony na własnych synów i córki. ²⁰ i rzekł: "Odwrócę od nich oblicze, zobaczę ich koniec, gdyż są narodem niestałym, dziećmi, w których nie ma wierności. ²¹ Mnie do zazdrości pobudzili nie-bogiem, rozjątrzyli Mnie swymi czczymi bożkami; i Ja ich do zazdrości pobudzę nie-ludem, rozjątrzę ich głupim narodem*. ²² Zapłonął żar mego gniewu*, co sięga do głębin Szeolu, pożera ziemię z plonami, podwaliny gór zapala. ²³ Zgromadzę na nich nieszczęścia, wypuszczę na nich swe strzały, ²⁴ zmorzy ich głód, gorączka ich strawi i złośliwa zaraza. Wbiję w nich kły dzikich zwierząt z jadem tych, co pełzają w prochu. ²⁵ Na dworze miecz będzie ich pozbawiał dzieci, a przerażenie po domach, tak młodzieńców jak panny, niemowlę ssące i starca. ²⁶ I rzekłem: Ja ich wygładzę, wygubię ich pamięć u ludzi. ²⁷ Alem się bał drwiny wroga*, że przeciwnicy ich będą się łudzić, mówiąc: Nasza ręka przemożna, a nie Pan uczynił to wszystko. ²⁸ Gdyż jest to plemię* niemądre i nie mające rozwagi. ²⁹ Jako roztropni zdołaliby pojąć, zważaliby na swój koniec: ³⁰ Jak może jeden odpędzać tysiące, a dwóch odpierać dziesięć tysięcy? Dlatego, że ich sprzedała ich Skała, że Pan na łup ich wydał. ³¹ Bo skała* ich nie jest jak nasza Skała, świadkami tego nasi wrogowie. ³² Bo winny ich szczep ze szczepu Sodomy lub z pól uprawnych Gomory; ich grona to grona trujące, co gorzkie mają jagody; ³³ ich wino jest jadem smoków, gwałtowną trucizną żmijową. ³⁴ Czy nie jest to u Mnie schowane, opatrzone pieczęcią w mych skarbach? ³⁵ Moja* jest odpłata i kara, w dniu, gdy się noga ich potknie. Nadchodzi bowiem dzień klęski, los ich gotowy, już blisko". ³⁶ Bo Pan swój naród obroni, litość okaże swym sługom; gdy ujrzy, że ręka omdlała, że niewolników już nie ma ni wolnych. ³⁷ I powie: "A gdzież ich bogowie, opoka, do której się uciekali? ³⁸ Ci, co zjadali tłuste ich żertwy i wino pili z ich płynnych ofiar? Niech wstaną i niech wam pomogą, niech staną się waszą obroną. ³⁹ Patrzcie teraz, że Ja jestem, Ja jeden, i nie ma ze Mną żadnego boga. Ja zabijam i Ja sam ożywiam, Ja ranię i Ja sam uzdrawiam, że nikt z mojej ręki nie uwalnia*. ⁴⁰ Podnoszę rękę ku niebu* i mówię: Tak, Ja żyję na wieki. ⁴¹ Gdy miecz błyszczący wyostrzę i wyrok wykona ma ręka, na swoich wrogach się pomszczę, odpłacę tym, którzy Mnie nienawidzą. ⁴² Upoję krwią moje strzały, mój miecz napasie się mięsem, krwią poległych i uprowadzonych, głowami dowódców nieprzyjacielskich". ⁴³ * Chwalcie, narody, lud Jego: bo On odpłaci za krew swoich sług, odda zapłatę swym wrogom, oczyści kraj swego ludu». ⁴⁴ Poszedł więc Mojżesz z Jozuem, synem Nuna, i wypowiedział wszystkie słowa tej pieśni do uszu ludu. ⁴⁵ Gdy Mojżesz skończył wygłaszać wszystkie te słowa do całego Izraela, ⁴⁶ rzekł do nich: «Weźcie sobie do serca te wszystkie słowa, które ja wam dzisiaj ogłaszam, nakażcie waszym dzieciom pilnie strzec wszystkich słów tego Prawa. ⁴⁷ Nie jest ono bowiem dla was rzeczą błahą, bo jest waszym życiem i dzięki niemu długo żyć będziecie na ziemi, do której idziecie przez Jordan, aby ją posiąść». ⁴⁸ Potem rzekł Pan do Mojżesza tego samego dnia: ⁴⁹ «Wstąp na tę górę Abarim*: górę Nebo, w ziemi Moabu naprzeciw Jerycha, i spójrz na ziemię Kanaan, którą daję w posiadanie Izraelitom. ⁵⁰ Umrzesz tam na górze, na którą wejdziesz, i połączysz się ze swymi przodkami, jak zmarł Aaron, brat twój, na górze Hor i połączył się ze swymi przodkami. ⁵¹ Ponieważ nie byliście mi wierni między Izraelitami przy wodach Meriba pod Kadesz, na pustyni Sin, nie objawiliście mej świętości wśród Izraelitów, ⁵² dlatego tylko z daleka ujrzysz tę ziemię, lecz ty tam nie wejdziesz do tej krainy, którą Ja daję Izraelitom».
33 ¹ Oto błogosławieństwo, które wypowiedział Mojżesz, mąż Boży, nad Izraelitami, przed swoją śmiercią: ² Rzekł: Pan przyszedł z Synaju i z Seiru dla nich wzeszedł*, zabłysnął z góry Paran, przybywa z Meriba po Kadesz, w prawicy ogień płonący*. ³ On kocha swój lud. Wszyscy Jego święci* są w Jego* ręku. U nóg Twoich oni usiedli, słowa Twoje przyjmują. ⁴ Mojżesz dał nam Prawo - dziedzictwo społeczności Jakuba. ⁵ Był Król w Jeszurunie*, gdy się zeszli książęta narodu, zgromadziły się pokolenia Jakuba. ⁶ Niech żyje Ruben, niech nie umiera, niech żyje, choć liczbą niewielki*. ⁷ To powiedział do Judy: Usłysz, Panie, głos Judy, doprowadź go do jego ludu, niech Twoje ręce go obronią, bądź dlań obroną od wrogów. ⁸ Do Lewiego powiedział: Twoje tummim i urim są dla oddanego ci męża, wypróbowałeś* go w Massa, spierałeś się z nim u wód Meriba. ⁹ O ojcu swym on mówi i o matce: «Ja ich nie widziałem», nie zna już swoich braci, nie chce rozpoznać swych dzieci*. Tak słowa Twego strzegli, przymierze Twoje zachowali. ¹⁰ Niech nakazów Twych uczą Jakuba, a Prawa Twego - Izraela, przed Tobą* palą kadzidło, na Twoim ołtarzu - całopalenia*. ¹¹ Moc jego, Panie, błogosław, a dzieła rąk jego przyjmij, złam biodra jego nieprzyjaciół i tych, co go nienawidzą, by nie powstali. ¹² Do Beniamina powiedział: Umiłowany przez Pana, bezpiecznie u Niego zamieszka, u Niego, który zawsze będzie go bronił, odpocznie w Jego ramionach. ¹³ Do Józefa* powiedział: Jego ziemia - błogosławiona przez Pana, przez bogactwo niebios, przez rosę, przez źródła otchłani podziemnej, ¹⁴ przez bogactwo darów słońca, przez bogactwo plonów miesięcy, ¹⁵ przez skarby z gór starożytnych, przez bogactwo odwiecznych pagórków, ¹⁶ przez bogactwo z ziemi i plonów, łaska Mieszkańca Krzaku*: dzieła Jego* na głowie Józefa, na skroni księcia* swych braci. ¹⁷ Oto Jego byk pierworodny - cześć Jemu! Jego rogi - rogami bawołu, bije nimi narody aż po krańce ziemi. Oto miriady Efraima, oto tysiące Manassesa. ¹⁸ Do Zabulona powiedział: Zabulonie, ciesz się na twoich wyprawach, i ty Issacharze*, w twoich namiotach. ¹⁹ Zwołują narody na górę*, by złożyć tam prawe ofiary; gdyż z bogactwa morza będą korzystać i ze skarbów w piasku ukrytych. ²⁰ Do Gada powiedział: Szczęśliwy, kto da miejsce Gadowi! Odpoczywa jak lwica, rozdarł ramię i głowę. ²¹ Rzeczy najlepszych pożąda dla siebie, pragnie działu dowódcy; chce kroczyć na czele narodu. Sprawiedliwość Pana wypełnił i Jego sądy nad Izraelem. ²² Do Dana powiedział: Dan jest lwiątkiem, które się rzuca z Baszanu. ²³ Do Neftalego powiedział: Neftali łaską nasycony, pełen jest błogosławieństw Pana, morze i południe posiądzie. ²⁴ Do Asera powiedział: Aser błogosławiony wśród synów, niech będzie kochany przez braci, niech kąpie nogę w oliwie*. ²⁵ Twe zawory* z żelaza i brązu, jak dni twoje moc twoja trwała. ²⁶ Do Boga Jeszuruna* nikt niepodobny, by tobie pomóc, cwałuje po niebie, po obłokach, w swym majestacie. ²⁷ Zwycięzcą jest Bóg odwieczny. Zniża swą broń* - On od wieków, by odpędzić wroga przed tobą; to On woła: Wyniszcz! ²⁸ Izrael zamieszkał bezpiecznie, na osobności jest źródło Jakuba*, na ziemi zboża i moszczu, niebiosa zsyłają mu rosę. ²⁹ Izraelu, tyś szczęśliwy, któż tobie podobny? Narodzie, zbawiony przez Pana, Obrońca twój tobie pomaga, błogosławi zwycięski twój miecz. Wrogowie słabną przed tobą, ty zaś wyniosłość ich depczesz.
34 ¹ Mojżesz wstąpił ze stepów Moabu na górę Nebo, na szczyt Pisga, naprzeciw Jerycha. Pan zaś pokazał mu całą ziemię Gilead aż po Dan, ² całą - Neftalego, ziemię Efraima i Manassesa, całą krainę Judy aż po Morze Zachodnie, ³ Negeb, okręg doliny koło Jerycha, miasta palm, aż do Soaru. ⁴ Rzekł Pan do niego: «Oto kraj, który poprzysiągłem Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi tymi słowami: Dam go twemu potomstwu. Dałem ci go zobaczyć własnymi oczami, lecz tam nie wejdziesz». ⁵ Tam, w krainie Moabu, według postanowienia Pana, umarł Mojżesz, sługa Pański. ⁶ I pochowano go w dolinie krainy Moabu naprzeciw Bet-Peor, a nikt nie zna jego grobu aż po dziś dzień.