Księga Abdiasza (Ab)

Toteż Pan powstaje przeciwko Edomowi nie tyle jako opiekun Izraela, ile raczej jako stróż prawa moralnego, pociągający do odpowiedzialności wszystkie narody.
ze wstępu do Księgi Abdiasza

Wstęp do Księgi Abdiasza

Najmniejsza księga ST, licząca zaledwie 21 wierszy, nosi tytuł "Widzenie Abdiasza" (wg hebr. i LXX; Wlg: Prophetia Abdiae).

Treść jej stanowi potępienie zbrodni Edomu popełnionych wobec bratniego narodu izraelskiego oraz zapowiedź ostatecznego triumfu królestwa Bożego, którego uosobieniem jest zwycięski Syjon. Można więc podzielić ją na dwie części: I. Potępienie zbrodni Edomu (1b-15a), II. Odrodzenie Izraela i założenie królestwa Bożego (15b-21).

Jak wynika z treści, Edom stanął po stronie wrogów Izraela i brał udział w pustoszeniu Ziemi Świętej i Jerozolimy. Brak wzmianki o zburzeniu świątyni oraz aluzja do zjednoczenia rozdzielonych królestw izraelskiego i judzkiego (Ab 1,18n) sprzyja tezie, że nie chodzi tu o zburzenie Jerozolimy przez Nabuchodonozora w r. 587/586, lecz o spustoszenie za czasów Jorama (852/841). Stąd też powstanie księgi należy datować na IX w. przed Chr. Osoba proroka Abdiasza (hebr.: "Czciciel Jahwe") pozostaje dla nas nieznana, gdyż - poza wzmianką w tytule - nie mamy o nim żadnych historycznych wiadomości.

Potępienie i groźby przeciwko Edomowi wypowiada on nie z nacjonalistycznego pragnienia zemsty, lecz raczej z głębokiego poczucia sprawiedliwości. Edomici bowiem podeptali fundamentalne prawa ludzkości, kiedy wystąpili przeciwko bratniemu ludowi izraelskiemu i pomagali jego wrogom w plądrowaniu Jerozolimy (Ab 10-14). Toteż Pan powstaje przeciwko Edomowi nie tyle jako opiekun Izraela, ile raczej jako stróż prawa moralnego (Ab 15n), pociągający do odpowiedzialności wszystkie narody. Powyższa idea uniwersalizmu etycznego, zakładająca istnienie prawa naturalnego wypisanego w sumieniu wszystkich ludzi, stanowi cenny wkład Ab w rozwój nauki religijnej ST. Jej głoszenie było zapewne głównym celem autora obok mesjańskiej przepowiedni o założeniu królestwa "dla Pana" na Syjonie. Chociaż więc nie mamy w NT wyraźnych cytatów Ab (por. jednak 1 Kor 1,19 z Ab 8 i Iz 29,14), to jednak duchem uniwersalizmu etycznego jest on mu bardzo bliski. W ST proroctwo Abdiasza niemal dosłownie powtarza Jr 49,7-22 (por. także Jl 3,15 z Ab 1,17), w odmiennej jednak kolejności wierszy oraz z pewnymi zmianami stylistycznymi, osłabiającymi żywiołową bezpośredniość wypowiedzi Ab. Pod względem stylistycznym Ab 1-18 jest utworem poetyckim i jedynie końcowe wiersze (19-21) można zaliczyć do prozy. W obrazowym, barwnym języku, posługującym się porównaniami, pytaniem retorycznym, przenośnią i przepowiednią prorocką nawiązuje autor do górzystego położenia Edomu (wyżyna Seir na płd.-wsch. krańcu Kanaanu; por. w. 3.9), do charakteru jego mieszkańców ("mędrcy" - w. 8) oraz do ludowych poglądów ("kielich gniewu" - w. 16), określeń ("którzy jedzą chleb twój" - przyjaciele w. 7) i przekonań (prawo odpłaty: w. 13) izraelskich.